Euskal Autonomia Erkidegoko (EAE) Justizia Auzitegi Nagusiko presidente berriak, In à ± aki Subijanak, azaldu duenez, 19-Kobidaren pandemiaren aurka borrokatzeko alarma-egoera luzatu izan balitz, segurtasun juridiko handiagoa eta gizarte-kongantza handiagoa izango lituzke. Horrez gain, aplikatu beharreko neurriei buruz erabakitzeko orduan auzitegien artean dauden ezberdintasunak “arau mailako zehaztasun faltaren ondorio” direla uste du.

El Correo egunkariari eskainitako elkarrizketa batean, Subijanak gogorarazi du alarma egoera “segurtasun juridikoa bermatzen duen espazio juridikoa” dela. “Murrizketa-esparru bat arautu behar duena eta oinarrizko eskubide bat mugatu behar duena lege orgiko bat da”, gaineratu du.

Hortik aurrera, epaileek “egiaztatu behar dute ea lege horrek esku-sartze hori ahalbidetzen duen, eta ea beharrezkoa eta proportzionala den proposatzen den gnalitatea lortzeko”, azaldu du.

Zehaztu ondoren EAEko Justizia Auzitegi Nagusiko presidentea dela, baina ez dela Administrazioarekiko Auzien Salako kide – Alarma-egoeraren ondoren Eusko Jaurlaritzak aplikatu nahi dituen zenbait neurri baztertu ditu, hala nola gaueko etxeratze-agindua, kongestio perimetralak edo lau pertsonako taldeen muga –, “Jurisdikzio-eremuarekiko errespetua” eskatu du.

Bere ustez, “Errespetu instituzionala” dago Gobernu Autonikoaren eta Justizia Auzitegi Nagusiaren artean, eta, adierazi duenez, “Ulertzen da araudi-mailako zehaztapenak falta direlako ulertzen direla auzitegiek elkarbizitzaren aurkako neurrien aplikazioari buruz dituzten desadostasunak”.

Magistratuak berretsi du “segurtasun juridikorik handiena” alarma-egoera dela, eta 1986ko Osasun Publikoaren Legea “maila baxuagoan” dagoela. Adierazi duenez, azken arau hori “berariaz aurreikusita dago pertsona jakin batzuen gaineko jarduketetarako, baina zalantza handiak ditu kolektibo desegokietara zabaldu ote daitekeen”. “Eta ziurgabetasun horrekin, interpretazio desberdinak egoteko atea irekitzen da”, azpimarratu du.

In aki Subijanak onartu duenez, alarma-egoera mantendu izan balitz, “Segurtasun juridiko handiagoa izango litzateke, argia eta eguna delako, eta oinarrizko eskubideetan esku-sartze bat egiteko orduan, lege-zuzenbidea dago”.

Gobernu zentralak ohiz kanpoko tresna hori ez luzatzeko arrazoiari buruzko balorazioak egiteari uko egin ondoren, “Arlo juridikoan, segurtasun handiena indarrean zegoen alarma-egoera batekin” edo, nolanahi ere, Osasunari buruzko Legea aldatuta lortuko zatekeen.

EAEko Justizia Auzitegi Nagusiko presidentearen ustez, “Epaileak erabakiak hartzeko eginkizunean jartzen ari dira, esplizituki egokia ez den arau-testuinguru batean”. Haren ustez, “Arau-tresnarik onena da herritarren arteko adostasun-sistemak sortzeko eta ziurtasunak ahalik eta gehien mugatzeko”.

Gizarte adostasuna

Zentzu horretan, “Araudi ziurtasun maximo hori mantentzea ahalbidetuko zukeena” pentsatu beharko litzatekeela esan du, “Horrek, aldi berean, gizarte adostasun handiagoa eta desadostasun juridiko minimoa ahalbidetuko zukeelako”.

Subijanak esan duenez, orain Auzitegi Gorenean kasazio-errekurtsoaren aurrean “mekanismoaren bidez arauen zehaztugabetasunen aurrean erreakzionatu nahi da”, doktrina bateratu dezan.

EAEko Justizia Auzitegi Nagusiko ordezkari nagusiak adierazi duenez, “Segurtasun juridiko handiena prebentzio-elementuak sartzen direnean lortzen da”, eta “tresna erreaktiboak, neurri batean, garrantzi gutxiagoko erantzuna dira”. “Ez dute egoera saihesten, haren aurrean erreakzionatzen dute eta kongantza sozial hori ematen dute. Eta hor, adibidez, Osasunaren Legea erreformatzea edo alarma egoera mantentzea egongo zen “, adierazi du.

Alarma-egoera bat “larrialdi-egoera baten adierazpena” dela gogorarazi ondoren, aktibatzen bada, “Kodea kontrolatzeko beharrezko neurri bakarra oinarrizko eskubideen murrizketa dela uste delako” dela adierazi du.

Klase politikoa egoerak eskatzen zuen mailan egon ote den galdetuta, “Egoera hori kudeatzeko prebentzio-sistema bat antolatu ez dena” dela erantzun du. “Zergatik ez den egin, ez da egin”, zehaztu du.

Egungo egoerak sistema judiziala behartzen du, azaldu duenez, “Bere mezuetan argiak izatera eta hartzen dituen erabakiak oraindik gehiago justifikatzera”. EAEko Justizia Auzitegi Nagusiko Administrazioarekiko Auzien Salako presidente Luis Garridok jaso dituen krimenen inguruan, ostalaritzaren irekiera babestu ostean, “Pertsonalizatzetik ihes” egin behar dela azpimarratu du.

“Pisu jurisdikzional bera duten hiru magistratuz osatutako auzitegi kolegiatu batek hartzen ditu erabakiak. Argudioak arau automatiko baten bidez hartzen dira, proportzionaltasuna dagoen erabakiz. Eta eztabaida hori hemen eta Europan dago “, azpimarratu du.

Egilea Andoni Beitia