Jose Luis Escrivá Gizarte Segurantzako ministroak behin eta berriz errepikatu du, mantra gisa, pertsona gehienak aterako direla onuradun erretiro aurreratuaren zigorren diseinu berriarekin, berehalako onarpena eman nahi dion pentsioen erreformaren lehen paketeko neurrietako bat baita. Baina, egia esan, diseinatu duen eskema berriak gogor zigortuko ditu errentarik altuenak ez ezik, hilean 2.300 euro edo gehiago irabazten dituzten langile guztiak ere, hilean 460 eurorainoko murrizketa izango baitute erretiroa bi urte aurreratzen badute.

Baina horrek ez ezik, oso eragin handia izango du kolektibo ahulen pentsioan ere, langabeziaren bidez erretirora iristen diren kolektiboetan, esaterako. Erretiratuen % 20, gutxi gorabehera, 2008ko krisitik kaleratuak izan ziren eta ez zuten lanik aurkitu, CCOOren datuen arabera.

Eskema berriarekin murrizketarik handiena pentsio maximoaren (2.707 euro hilean) oinarri arautzaileagatik kotizatzen duten langile guztiei zuzenduko zaie, eta horrek 2.300 eurotik gorako soldata kobratzen dutenei eragingo die, sindikatu horrek ohartarazi duenez. Aurre-erretiro berrien % 25 eta % 30 artean dira, eta murrizketa handia izango dute, % 21era irits daitekeena, gaur egun dutena baino bost aldiz handiagoa.

Hori bi arrazoirengatik gertatu da: lehenengoa da erretiro aurreratua sustatzeko sistema berriak lehendik zeudenak baino koefiziente handiagoak ezartzen dituela. Egungo urkilak % 1,6tik % 16ra egiten badu, eredu berriak gutxieneko penalizazioa % 2,81era igotzen du erretiroa hilabete aurreratzen dutenentzat, eta % 21eko maximoa adin arrunta baino bi urte lehenago erretiratzen direnentzat.

Zigorra bikoitza izatea eragiten duen bigarren arrazoia da koefiziente murriztaile horiek jada ez direla aplikatuko oinarri arautzailearen gainean, benetako pentsioaren gainean baizik, eta horrek kalte handia egiten diela gehieneko pentsioaren gainetik kotizatzen duten langileei. Adibidez, egungo legeriaren arabera, hilean 2.707 eurotik gorako oinarri arautzailea duen eta 38 urte eta erditik beherako lan-karrera duen langile batek % 4ko pentsioaren murrizketa jasango du bi urte lehenago erretiroa hartzen badu; aldiz, murrizketa hori % 21era igoko litzateke Escrivá proposamenaren bidez. Zigor horiek pixkanaka murrizten doaz erretiroa hartzen duzun hilabetearen arabera (ohiko adinetik zenbat eta gertuago, orduan eta zigor txikiagoa), baita kotizatutako urte kopuruaren arabera ere. 44,5 urtetik aurrera, bi urte lehenago erretiratzeagatiko koefiziente murriztailea % 16ra jaisten da.

Urtero igotzen doan zigorra

Diseinu hau leundu duen gauza bakarra diseinu hau ezartzeko 12 urteko aldi iragankor bat ezartzen duela da. Horrela, urtero igotzen joango da zigorra; hala, 2022an, koefiziente murriztaileak % 0,73 eta % 5,70 artekoak izango lirateke, eta, horrela, mailaka, maximora iritsi arte. Gainera, pentsio maximoa igotzeko bide bat egoteak baldintzatzen du sistema martxan jartzea, sistemaren kontributibotasunari eusteko. Izan ere, kolektibo horri bete-betean eragingo dion beste murrizketa bat Escrivak planteatzen duen gehieneko kotizazio-oinarriaren gehikuntza da.

Eta zer gertatzen da nahitaezko aurre-erretiroekin? Izan ere, erretiroa aurreratzen duten guztiak ez dira borondatez erretiratzen, baizik eta ia laurdenak kaleratu egin behar izaten dituzte. Adin arrunta baino lau urte lehenago ere har dezakete erretiroa (hori da gehienek egiten dutena), baina kasu horretan % 24 eta % 30 arteko murrizketa izango dute, kotizatutako urteen arabera. Haientzat, Escrivak eskema berari eusten dio hilabete gehienetan, baina 22tik 7ra bitarteko hileko koefiziente murriztaileak hobetzen ditu, borondatezko erretiro aurreratukoekin parekatzen baititu, azken horrek ere leundu egin baitzuen, eta 6tik 1era bitarteko egungoak baino zigor txikiagoak ezartzen ditu.

Hala ere, sindikatuentzat hori ez da nahikoa. UGTren arabera, ez dute nahitaezko aurre-erretiroak edo langabeziatik datozenak gogortzea ekarriko duen akordiorik sinatuko, eta 40 urte baino gehiago kotizatu dutenen murrizketa kentzeko eskatuko dute.

Bekadunengatik kotizatu beharko da

Hartzen dituzten enpresek Gizarte Segurantzan alta eman beharko diete bekadunei, eta, beraz, kotizazioak ordaindu beharko dituzte, lana ordaindua izan zein ez. Jose Luis Escrivak zuzentzen duen ministerioak pentsioen inguruko akordioaren zirriborroa bidali zien asteartean gizarte eragileei.

Egia esan, Gobernuak 2018an sisteman alta ematera behartzen zituen arau bat onartu zuen, baina ez zuen hura martxan jartzeko erregelamendua ezarri. Orain, gehienez ere hiru hilabeteko epea ezartzen du araudi hori garatzeko eta “bermatzeko”, beraz, “Prestakuntza-programetan sartutako enpresetan, erakundeetan edo erakundeetan prestakuntza-praktikak egiteak, enpresetan lanekoak ez diren praktikak egiteak eta, kasuan kasuko lege- eta erregelamendu-erregulazioaren babesean, kanpoko praktika akademikoak egiteak Gizarte Segurantzaren sisteman sartzen dituela adierazitako praktikak egiten dituzten pertsonak, nahiz eta izaera ordaindua ez izan”, testuak zehazten duenaren arabera. Horrela, lehen neurri sorta hori hilabete honetan onartuko balitz, irailean bekadunak Gizarte Segurantzan kotizatuko lukete, eta horrek, gainera, sistemaren diru-sarrerak hobetuko lituzke.

Akordioaren zirriborroak jasotzen duen beste neurrietako bat sei hilabeteko epean alarguntza-pentsioak berrikustea da, izatezko bikoteen eta ezkontzen diren bikoteen baldintzak “hurbiltzeko”.

Gainera, Gobernuak sindikatuen aspaldiko beste aldarrikapen bat onartu du: “Babes-klausula” behin betiko onartzea, 2013ko erreforma indarrean sartu aurretik kaleratutako pertsonei aukera ematen diena, eta ez zuten gehiago lan egin aurretiazko erretiro-baldintzei (abantailatsuagoei) eusteko.

Egilea Andoni Beitia