Blockchain, erregistro liburu banatuaren teknologiarik ezagunena (DLT), merkatuko operatiboa iraultzea proposatzen du. Eta Ekonomia Gaietarako Ministerioa aitzindaria da, prestatzen ari den erreforman sartu baitu. Teknologia horrekin egiten diren ekintzen gaineko eragiketek ez dute kontrakontu zentraleko ganbera batetik igaro beharko. Araudia EBren erregelamendu bati aurreratzen zaio, zeinak negoziazio-jardueren eta salerosketa bat gurutzatu ondoren gertatzen den guztiaren bat-egitea aurreikusten baitu: konpentsazioa, likidazioa eta erregistroa. Burtsaren historian izandako aldaketarik handiena izango da.
Dena Europako araudi batetik dator, baita sukaldaritzan ere. Edonola ere, “Erregimen pilotua” izango da, iraultza bat agindu arren: merkatuko partaideek datu-base partekatu bat erabili ahal izango dute, denbora errealean sinkronizatzen dena. Liburu banatuaren teknologiarekin, ez dago inor datuen aita santu gisa jarduten duenik. Eta horrek esan nahiko du Burtsako kutxa beltza deritzonaren prozesu guztiak azkartu eta merkatu behar direla: kontratazio ondoko prozesuak.
Ez da zientzia fikzioa. Ameriketako Estatu Batuetan jada errealitate bat da: CREDIT Suisse eta Nomuraren Bróker Instinet akzioak salerosteko operazioak egin zituzten apirilean blockchain teknologia erabiliz. Horrela, horiek ez zuten Depository Trust & Clearing Corporation konpentsazio-ganberatik igaro behar izan, praktikan monopolioa baita, eta operazioen irmotasuna egungo bi egunetatik ordu gutxi batzuetara murriztu zuten. Erabateko aldaketa da, ohiko postatik elektronikora pasatzean gertatu zen bezala, aditu baten arabera.
Araudiaren arabera, negoziazio- eta likidazio-jarduerak azpiegitura bereizien bidez egin behar dira orain. Alde batetik, akzioak, zorra edo beste finantza-tresna batzuk (deribatuak, adibidez) negoziatzeko merkatuak daude. Plataforma horietan inbertitzaileek adosten dute zein aktibo saltzen duten eta zein preziotan.
Akzioak eskudirutan trukatzeko eta titulartasuna aldatzeko arkitektura
Prozesuaren bigarren fasea merkatuko kutxa beltza dei daitekeen horretan dago. Akzioak –edo zorra edo dena delako tresna – eskudirutan trukatzea eta titulartasuna aldatzea ahalbidetzen duen arkitektura guztia da. EBn, eragiketa guztiak kontrakontu zentraleko erakunde batetik igarotzen dira (BME Clearing, Espainian), eta erakunde hori erosleak eta saltzaileak merkatuan hitzartutako betebeharrak betetzeaz arduratzen da. Ondoren, beste erakunde batek – Iberclearrek – Eragiketak likidatzen ditu, eta, gainera, baloreen erregistroa darama: nor den zeren jabe.
Iazko lehen seihilekoan, argitaratutako azken datuen arabera, BMEk 66,9 milioi euro sartu zituen kontratazio ondoko zerbitzuengatik, hau da, epealdiko fakturazioaren % 42. Gaur egun, iturgintza-lan hori funtsezkoa da merkatuentzat.
Nobedadea da bigarren fase hori ez dela beharrezkoa izango banatutako erregistro-liburuaren teknologiarekin. Hala, Nadia Calviñok zuzentzen duen zorroak planteatzen duen merkatuaren legearen erreformaren aurreproiektuan zehazten da nahitaezkoa izango dela “kontrakontu zentraleko erakunde batek konpentsazio zentralizatua ematea akzioak harpidetzeko akzioei eta eskubideei buruzko eragiketei”, salbu eta “erregistro deszentralizatuko teknologien bidez egiten direnak”. Eta, ondoren, gaineratu du gai horri buruz beteko dela onartuko den Europako erregelamenduak ezartzen duena.
Espainian aztertzen ari den araudia ezagutzen duten iturriek ohartarazi dutenez, teknologia jakin bat erabiltzeak ez die sistemari eta haren parte-hartzaileei kendu behar konpentsazio-ganbera batek dakartzan onurak eta eraginkortasuna: berme bat da eroslearentzat eta saltzailearentzat. Halaber, ohartarazi dute horrek operatibo jakin batzuk kanporatzea eragin dezakeela.
Europako araua izapidetzen ari da, Espainiakoa bezala, eta erregulazio espezifiko bat sartzen du Europako merkatuetan LLOa probatzeko. “Erabilera errealeko kasuak ahalbidetuko lituzke, eta beharrezko esperientzia eta frogak metatzen lagunduko luke, horietan inspiratu ahal izango bailitzateke EBren arauzko araubide iraunkor bat”, adierazten da Erkidegoaren proposamenean.
Gaur egun lizentzia duten operadoreek soilik eskatu ahal izango dituzte banatutako erregistro-liburuaren teknologian oinarritutako merkatuak edo likidazio-sistemak sortzeko baimenak, Gloria Hernández Aler finReg 360 bulegoko bazkidearen esanetan. Eta hemen BME bakarrik dago, bere segmentu ezberdinekin (Growth, MARF, Iberclear…), eta Dowgate britainiarra. Horrek abantaila ematen dio Sixen jabetzako merkatu espainiarraren kudeatzaileari.
“DLTko erregistroa, likidazioa eta konpentsazioa arautzea premiazkoa da, adibidez, sandboxaren lehen leihoan onartutako proiektu gehienak teknologia horretan oinarritzen direlako”, gaineratu du finReg 360 adituak.
Eman beharreko urratsak
Lehenengo urratsa da onartzea egungo finantza-tresnak – Funtsean, akzioak, bonuak, deribatuak eta inbertsio-funtsetako partaidetzak – Blockchain teknologia erabiliz jaulki daitezkeela, eta CNMVren ikuskaritzapean geratzen direla. Eta hala jasotzen da proiektatutako erregulazioan, Cincodiasek maiatzaren 7an argitaratu zuen bezala.
Europako erregelamendu-proposamenak labur lotzen ditu erregistro banatuko teknologian oinarritutako merkatuko azpiegituretan negoziatuko edo erregistratuko diren zenbatekoak. Akzioen kasuan, jaulkitzailearen burtsa-kapitalizazioa 200 milioitik beherakoa izan behar da; subiranoak eta pribatuak ez diren bonu publikoei dagokienez, muga 500 milioikoa da. Estatukoak, Altxorrekoak adibidez, ezabatuta daude oraingoz. Gainera, plataformaren balioak ez dira 2.500 milioitik gorakoak izango.
Rodrigo Buenaventura CNMVko presidenteak apirilaren 9an adierazi zuenez, blockchain teknologiak finantza transakzioen likidazio denborak nabarmen laburtuko ditu, eta berehalako prozesu hau “are gehiago” egingo du.