Tubacex, Petronor, Vianako Defontaine Ibérica, H&M, BBVA eta Caixabank dira egun lan arazoak pairatzen ari diren enpresa garrantzitsuenetariko batzuk. Arazo horien artean daude eskaera jaitsierak, langileen lan-baldintzen aldaketak, lan-erreformak eta bi enpresak bat egiteak dakartzan ondorioak. Hori dela eta, lan-erregulazioko espedienteak eta kaleratzeak gertatzen ari dira. Borroka bateratua gero eta garrantzitsuagoa izaten ari da, Eusko Jaurlaritzari eta Nafarroako Gobernuari arazo horiei aurre egin dezaten eskatzeko, eta sarritan egoten dira elkarretaratzeak, mobilizazioak, manifestazioak eta lanuzteak.

Egoera konpontzeko borondaterik ba al dago enpresen aldetik? Alderdi politikoei dei egiten ari zaie, enpresa gehiagotara zabal daitezkeen hainbat arazo daude eta.

Titularrek ia egunero erakusten dute: ekonomista askok aurreikusi zuten kaleratze oldea hasi da. Eta ez bakarrik konpainia handietan, ezta turismoaren arloan ere, baita tamaina ertainekoetan eta hainbat sektoretako ETEetan ere. Hona hemen gaur egun indarrean dauden lan-gatazka nabarmenetako batzuk:

Tubacex

Tubacexek esan duenez, TTI eta Aceralava lantegietako egoera jasangaitzak –2020an 20 milioiko galerak izan zituen– lan-erregulazioko txostena egitera behartu zuen. Tubacexek gutun bat bidali zien euskal erakundeetako arduradunei, eta bertan azaldu du hainbat hilabetez kaleratzeak saihesten saiatu dela TTIn eta Aceralavan. Enpresak azpimarratu duenez, amaiera triste honek bere merkatuaren eta COVID-19aren ondorioetan du jatorria, petrolioaren eta gasaren sektorearen egoera nabarmen larriagotu baitu. Azken urteotan, bezeroen inbertsio-proiektuak gelditu egin dira, eta, epe labur eta ertainean eskaerak bertan behera uztea eragiteaz gain, deskarbonizatzeko eta energia garbiak modu erabakigarrian bultzatzeko prozesua bizkortu egin da.

Izan ere, aurreikuspen ekonomiko guztiak desegin egin dira, bere jardueraren zati handi bat petrolioaren eta gasaren sektorearen mende dagoelako. Tubacexek aurreikuspen oso ezkorrak ditu 2021erako eta 2022rako, eta gogorarazi du lan-erregulazioko espedientea zoritxarrez akordiorik gabe amaitu dela, eta 129 pertsona atera direla enpresetatik; horietatik 11 aurre-erretiroak izan dira, 22 pizgarridun bajak eta 96 nahi­taezko irteerak.

Petronor

Petronorrek 356 langilerentzako ABEEE bat proposatu du. Findegiko lantegiko ordezkariek salatu dute lan-erregulazioko espedientea ez dagoela justifikatuta. Garaiz tratatu eta aurreikusi ezean, plantillei eta eskualdeei kalte egingo die.

Batzordeak salatu duenez, enpresa azpikontratisten babesarekin, Zuzendaritzak behin-behineko langile asko eta adostutako beste kontratazio batzuk murriztu ditu, eta ezkutuko enplegu-erregulazioko txostena dela uste dute. Langileen segurtasunerako, instalazioetarako eta ingurumenerako arriskuari buruz egindako salaketari dagokionez, Batzordeak kezkagarritzat jo du enpresak findegiko unitateak hutsik uzteko hartu duen erabakia, edozein unetan larrialdi egoera izan baitezakete, bai industriaren ikuspegitik, bai ingurumenaren ikuspegitik.

Bestalde, uste dute mantentze-lan asko daudela egiteko, hala nola ikuskapenak, konponketak eta prebentziozko lanak, eta ez direla egingo. Langileek salatu dute enpresak arrazoi produktiboengatik eskatu duela ABEEEa, nahiz eta instalazioetan aparteko ordu asko egin diren, baita erregai-eskariak behera egin duenean ere.

Prebentzio-ordezkariek, idazki baten bidez, Petronorreko findegian 2020an aparteko 30.958 ordu egin zirela salatu zuten. Hori hitzarmenean sartutako langileen artean baino ez da gertatzen; izan ere, ez zaie jakinarazi zenbat ordu egin dituzten hitzarmenetik kanpo utzitako langileek, askotan eskatu badute ere. Kontraesankorra da aparteko orduen bolumen hori duen enpresa batek ABEEE bat aplikatu nahi izatea erregai-ekoizpen txikiaren irtenbide gisa.

Ordu horiek eskaera jaitsi den aldi berean gertatu dira, eta 16.000 ordu baino gehiago ekoizpeneko langileek nahitaez egindakoak izan dira. Ekoizpen-kolektibo horri balioaniztasun-indize baxuak eragiten dio (unitate-kopuruaren ezagutza), plantilla gaztetzearen eta langile-faltaren ondorioz. Aparteko ordu horietako asko indize hori handituz saihestuko lirateke. Hori lortzeko, pertsona horiek prestakuntza hobetzeko erabil daitezke, ABEEE bat aplikatu beharrean.

Zuzendaritzak ez ditu bete atsedenaldiei buruzko akordioak, eta baimenak ukatu ditu.

H&M

H&Mko doikuntzak Euskadiko lantoki bat ixtea ekarriko du, baita Bizkaiko bulegoak ixtea ere. Baliabideak murrizteko kaleratze kolektiboen eraginpean dauden dendei dagokienez, bi dendari eragingo zaie Nafarroan, La Morea eta Itaroa merkataritza-guneetakoei, eta seiri Euskadin; horien artean daude Bizkaiko denda guztiak.

ELAren ustez, “onartezina” da “irabaziak dituen enpresa batek lan-erregulazioko espediente baten bidez langileak kaleratzea, are etekin gehiago izan nahi dituen prozesu bat martxan jartzeko besterik gabe”.

Ekoizpen- eta antolaketa-kontuengatiko kaleratze kolektiboen lan-erregulazioko espedienteak 56 pertsonari eragiten die. Bizkaian, 25 langile kaleratuko dira, lurraldeko langileen % 25. Guztiak lanaldi osokoak dira; amak dira, eta 12 urtetik beherako haurrak zaintzeko murrizketa dute. Enpresa batzordeak arriskuan dauden 56 pertsona horien egoera negoziatzeko eskatu dio enpresari.

Vianako Defontaine Ibérica

Vianako Defontaine Ibérica enpresak motordun piezak egiten ditu bai autoentzat bai kamioientzat, eta arrazoi ekonomiko eta produktiboengatik kaleratze kolektiboa egingo duela esan du.

Enpresa ixteak, ziurrenik, deslokalizazio-adibide argi bat ekarriko du, zeina Frantziako multinazionalak egin nahi duen; izan ere, kontuan hartu behar da beste lantegi bat duela Tunisian lan bera egiten. Defontaine multinazionalaren kide da, eta filialak ditu Espainian, AEBetan eta Tunisian.

37 langileak kanporatuko ditu. Langileen batez besteko adina 45 urtekoa da, eta adin hori zaila da berriz ere lan-merkatuan lana bilatzeko. Ezer aldatzen ez bada, multinazionalak lantegia itxiko du maiatzaren 31n.

Caixabank

Caixabanken lan-erregulazioko espedienteak 8.300 langile kanporatzea aurreikusten du. Banketxeak 8.291 langile kaleratu nahi ditu, eta horietako 4.000 ezingo dira borondatezko planera bildu 50 urte baino gehiago badituzte. Manuel Pardos Adicaeko presidenteak ziurtatu duenez, elkarteak Caixabanken eta Bankiaren arteko bat-egitea babesten zuen orain arte; izan ere, talde berriaren planak 1.500 bulego baino gehiago ixtea eta 8.291 langile kaleratzea erabaki du.

Haren ustez, bi erakundeen arteko bat-egitea ezkutuko itxiera eta eraisteko operazioa da, bankuek behar dutenaren guztiz kontrakoa. Adicaek azpimarratu du beharrezkoa dela bankuek kontsumitzaileekin hitz egitea, gero eta handiagoak diren desadostasunak ezabatzeko.

Ildo horretan, Pardosek azaldu duenez, erakundea berregituratzeko plan zehatzek barne hartzen duten gauza bakarra bulegoen itxiera masiboak eta erakundeko langileen % 20 kaleratuko dituen lan-erregulazioko espedientea dira.

Bankuak seme-alabengatiko laguntza osagarria kendu nahi du, baina egungo langileak osagarri pertsonal gisa mantenduko lirateke. Landa-bulegoetako zuzendariordearen figura ezabatuko litzateke, mugikortasun geografikoa nahitaezkoa bihurtuko litzateke 75 kilometroko erradioan soberako plantillarekin lanpostu hutsak betetzeko, eta erretiro-planari egindako ekarpena murriztu egingo litzateke. Zuzendaritza eta sindikatuak oraindik oso urrun daude akordioak sinatu ahal izatetik; izan ere, langileen ordezkariak ez daude ados eskainitako baldintzekin.

Caixabank eta gobernua

Caixabankena bankuen historiako lan-erregulazioko espedienterik handiena izango da. Akziodunetan gutxiengoen partaidetza duenez, Gobernuak ez du Caixabank lan-erregulazioko espedientea kentzera behartzeko gaitasunik. Ekonomia Gaietarako Ministerioan ez dira eroso sentitzen lan-erregulazioko espedientearekin, ez eta bankuetan aurkeztu diren espedienteekin ere; izan ere, uste dute pandemian zehar sortu duten babes-ezkutuaren aurka doazela.

Lanuzteak eta elkarretaratzeak

Tubacexen Laudio eta Amurrioko lantegietako beharginak greba mugagabean egon dira otsailaren 15etik, eta hainbat mobilizazio egin dituzte kaleratzeak salatzeko. Batzordeko presidenteak azaldu zuenez, Bilbon egin zen manifestazio batean Tubacexen arazoa ikusarazi nahi izan dute, arazo hori enpresa guztietara zabal daitekeelako. Borroka bateratu horretan, eskualdeko hainbat eragilek, beste enpresa-batzorde batzuek, gazte-erakundeek, pentsiodunen kolektiboek, mugimendu feministak, eta merkataritza eta ostalaritzako ordezkariek emandako elkartasuna eta babesa nabarmentzen dira.

2.000 pertsona baino gehiago, Tubacexeko langileak eta haien familiak batez ere, egon ziren Tubacexeko Enpresa Batzordeak deitutako aipatutako manifestazioan. Oskar Matute EH Bilduko ordezkaria, Iker Casanova legebiltzarkidea, Arantza Urkaregi Bizkaiko batzarkidea eta Eba Blanco EAko idazkari nagusia han izan ziren. Urkullu lehendakariari beraien kasua artatzeko dei egin diote, baita alderdi politikoei ere, lan-erreforma bertan behera uztea eskatuz.

Petronorreko langileek elkarretaratzea egin zuten Bilbon, Eusko Jaurlaritzaren aurrean, enpresak 356 langilerentzat proposatutako lan-erregulazioko espedientearen aplikazioaren aurrean parte har dezaten eskatzeko. Langileek babesa eskatu diote Jaurlaritzari, lantegiko segurtasuna arriskuan jartzen duelako. Langileen heren bat murrizteak gainerako langileen segurtasuna, lantegiko instalazioak eta ingurumena arriskuan jartzen dituela uste du batzordeak. Bildutakoen artean, antzeko egoeran dauden ITP eta Tubacexeko enpresa batzuetako langileak ere bazeuden, besteak beste. Findegiko langileek modu masiboan egin zuten bat enpresa batzordeak deitutako lehenengo lanuztearekin. Egoera konpontzeko borondate falta egotzi diote enpresari. ABEEEak langileen heren bati eragingo dio. Langile kopurua doitu da dagoeneko, bai bitarteko langileen eta lan-poltsen ezkutuko kaleratzeengatik, bai 2020ko urtarrilean adostutako langileak ez kontratatzeagatik. Enpresa batzordeak esan duenez, “Zuzendaritzak enpresaren etorkizunari begiratzen badio eta Petronorren egungo plantillaren alde egiten badu, prestakuntza handitu beharko luke eta segurtasuna indartu.”

H&M enpresak aurrerapausorik ematen ez duen bitartean, enpresa batzordeak greba mugagabearekin jarraituko du, eta, ondorioz, enpresa horretako dendek itxierekin jarraituko dute.

ELAk Nafarroako Gobernuari eskatu dio eskualdeko eta Foru Erkidegoko industria sarearen defentsan inplikatzeko, Vianako Defontaine Ibéricarekin gertatuko denaren moduko deslokalizazioak eragozteko.

CCOO eta UGT sindikatuek mobilizazioak egiteko asmoa dute, baldin eta Caixabankek lan-erregulazioko espedientearen kopurua eta baldintzak murrizten ez baditu; izan ere, ez da bideragarria borondatezko irteera prozesu bat izatea. Sindikatuek uste dutenez, Zuzendaritzak mahai gainean jarritako baldintzak eraisgarriak dira. Langileen ordezkariek bazekiten bat-egiteak langileen doikuntza ekarriko zuela, baina ez zuten uste hainbeste langileri eragingo zienik. Negoziazio mahaiko kide den sindikatu batek adierazi zuenez, pentsatzen zuten gehienez 5.000 langile zeudela soberan, eta ez 8.000. Caixabankeko sindikatuek bankuarekin akordiorik lortzen ez badute, Lan Ministerioak izango du azken hitza, ABEEEak onartu behar dituen erakundea baita.

Egilea Admin