Diotenez, Ekialdeko Txinatik zetorren itsasontzi batean iritsi zen Bordeleko portura. 2005eko uda zen, eta ordutik Europan zehar hedatu da, 2010etik aurrera Espainiako Kantauri isurialdea kolonizatuz, Galiziatik eta Nafarroaraino. Asiako liztorra, batez ere landareak polinizatzeko ardura duten ezti-erleez elikatzen dena, amesgaizto bihurtu da erlezainentzat, eta arrisku bat da ekosistemarentzat.

Eta Nafarroako enpresa batek, intsektu irensle honi droneekin aurre egiten dionak, espezie inbaditzaile honen hazkuntzari aurre egiteko irtenbidea duela dio.

Luis Jaunsaras Navarradronesko CEO da, Oviedoko Unibertsitatearekin batera, liztor asiarraren habiak droneekin erasotzeko teknologia garatu duen enpresa. “Sistema seguruagoa, ez hain inbaditzailea, eraginkorragoa eta merkeagoa dela uste dugu”, azaldu du.

Ideia 2017tik aurrera mamitzen hasi zen. Navarraronesen dagoeneko 15 urteko esperientzia dute teknologia hori ikus-entzunezko helburuetarako, nekazaritza-lanetarako eta azpiegiturak berrikusteko erabiltzen. Harremanetan jarri ziren Manés Fernández Cabanas Oviedoko Unibertsitateko irakaslearekin eta Ángel Prendes Miereseko suhiltzailearekin, 3,5 zentimetroko luzera izan dezakeen intsektu arriskutsu batekin toreatzea egokitu baitzitzaion.

Horrela, balezta bat hiru kilometroko distantziatik maneiatu daitekeen drone bati lotzea erabaki zuten. Baleztak intsektizida dosifikatua edo karga leherkor txiki bat izan dezakeen gezia bota dezake. Eta ordu egokietan erabiltzeak, liztor guztiak habian daudenean, “Habia eta barruan dauden liztor guztiak erabat suntsitzea bermatzen du”, azaldu du Juan Miguel Garcia enpresako zuzendari komertzialak. “Funtsezko alderdia da liztorren ugalketa saihesteko”, gaineratu du.

Liztor asiarrak, beste edozein animaliak bezala, non finkatu aukeratzen du. Eta nahiago ditu, adibidez, leku hezeak, hala nola ibaien inguruak. Garai hartan, udaberriaren amaieran, hasi zen bere bigarren mailako habiak instalatzen, metro bateko altuerara irits daitezkeenak.

” % 60 zuhaitzetan egoten da (makalak, bananak, intxaurrondoak, akaziak) eta % 40 hiriguneetan. Eta hasi dira lurrean habiak jartzen, baita fruta-arboletan ere “, azaldu du Jaunsarasek, eta polinizazioa mehatxatzen duen intsektu baten arriskua azpimarratu du,” Jaten ditugun elikagaien zati handienaren erantzulea, % 87raino “. “Arazo larria da”.

Joan den udan, Iruñeko Udalak espezie horretako 73 habia kendu zituen eta 356 liztor erregina fundatzaile harrapatu zituen. Habietako zazpik, ordea, irisgarritasun arazo larriak zituzten eta suhiltzaileei bidali behar izan zizkieten.

Erabilerraztasunarena, hain zuzen ere, Navarradronesen teknologiak gainditzen laguntzen duen arazoetako bat da, euren erantzukizuna azaltzen dute. Azaldu dutenez, operatiboa erraza da, eta kutxa publikoetarako irisgarria, 300 euro inguruko kostuarekin jarduketa bakoitzeko. Bi pertsona behar ditu, bat dronea maneiatzen duena, bereizmen handiko espektro anitzeko kamerak dituena, eta bestea habia ezabatzeko tiro egiteaz arduratzen dena.

Horrela, balezta akoplatuta duen drona habiatik hiru metro ingurura dago. Eta, baldintza atmosferikoen arabera, hala nola haizearen norabidea eta intentsitatea, tiroaren puntu zehatza zehazten da. “Kalkulatuta dago -azaltzen du Juan Miguel Garciak- gezia habiaren barruan gera dadin, hau da, ez motz geratzeko eta ez zeharkatzeko”.

Gezia zulatuta dago, eztiaz bustita, eta biozida izoztu bat darama, urtzen denean eta erleek xurgatzen dutenean, kendu egiten dituena. “Gutxieneko kopurua jartzen da, eta, beraz, uste dugu ingurumena gehiago errespetatzen duela”, esan du Jaunsarasek. Beste aukera ere, leherkorra, frogatuta dago. Bost segundoko sugarra du, drona garaiz kentzeko aukera ematen du eta liztorrak bat-batean kentzen ditu, leherketak sortzen duen hedatze-uhin txikiarekin.

“Galizian, arazoa oso larria denez, suhiltzaileek pertikak erabiltzen dituzte”, esan du Jaunsarasek. “Suhiltzaileak gerturatzera behartzeaz gain, biozidaren zati bat isuri egiten da, eta, beraz, babestuta egon behar da”.

Navarradronesen ideia ez da guztiz berria. Txinan, CEOk azaldu duenez, oso ohikoa da droneak helburu horietarako erabiltzea, baina metodo oldarkorragoak erabiltzen dituzte, hala nola habiak zuzenean erraustuko dituzten lanzallamak. “Gure irtenbidea gaur egun hemen erabiltzen direnak baino merkeagoa, ez hain arriskutsua, ekologikoagoa eta behin betikoagoa da”.

Egilea Andoni Beitia