Datorren ekainaren 30ean, pezetak agur esango du behin betiko, 134 urtez Espainiako historiaren lekuko izan ondoren. Asteazken horretan, Espainiako Gobernuak azaroan onartutako errege lege-dekretu baten arabera, Espainiako Bankuan diru hori euroen truke trukatu ahal izango den azken eguna izango da.

Hasiera batean, pezeta zaharrak aldatzeko epea 2020ko abenduaren 31n amaitzen zen, baina pandemiaren ondorioz sortu ziren zailtasunen aurrean, epea luzatu egin zen.

Horrela, uztailaren 1etik aurrera, pezetak oroigarri bihurtuko dira ezagutu zituztenentzat edo bildumagileen piezentzat, eta gazteenek haien berri izango dute historia liburuetan eta gurasoen eta aitona-amonen testigantzetan.
Agurra baino hamaika egun lehenago, ekainaren 19an, hogei urte beteko dira Diruaren eta Zerga-zigiluaren Fabrika Nazionalak (FNMT) azken pezeta egin zuenetik.

Pezeta 1868ko urriaren 19an jaio zen, Isabel II.a boteretik kendu eta gero.

Egindako azken txanpona 100 pezetakoa izan zen eta Hispaniaren irudia erreproduzitzen zuen, 1869ko lehen jaulkipenean agertu zen berbera.

Pezeta erabiltzeari utzi ziotenetik bi hamarkada igaro diren arren, espainiarrek 1.586 milioi euroko balioa duten piezak dituzte eskuetan; bolumen hori murriztuz joan da, poliki bada ere, azken hilabeteetan, baina azkartu egin da azken asteetan.

Urte hasieran, espainiarrek oraindik pezetatan gordetzen zituzten txanpon eta billeteen bolumena 1.589 milioira iristen zen; beraz, apirilera arte, hiru milioi baino ez zituzten trukatu.

Espainiako Bankuaren arabera, 2021eko lehen hilabeteetan, asteko batez besteko trukea 300.000 euro ingurukoa izan zen. Hala ere, apirilaren amaieratik aurrera “igoera nabarmena” izan du; izan ere, apirilaren 19tik 23ra bitarteko astean 225.000 euroko zenbateko trukatua izatetik maiatzaren 31tik ekainaren 4ra bitarteko astean 605.700 euroko balioa izatera igaro da. Horrela, maiatzean zehar, asteko batez besteko trukea 475.900 eurokoa izan zen.

Espainiak 1869tik aurrera erabili zuen pezeta, eta 132 urte geroago, Real Casa de la Monedak egin zuen pieza horietako azkena. Emanaldiaren ondoren, bere aurrealdea eta atzealdea grabatzen zituen trokela erabilezin bihurtu zen. Rodrigo Rato orduko Ekonomia ministroak zapaldu zuen trokelaren etengailua.

2001eko ekainaren 19an pezetatan egindako txanponen fabrikazioa amaitutzat eman bazen ere, ilehoriak 2002ko otsailaren 28ra arte jarraitu zuen zirkulazioan, euroarekin bi hilabetez bizi izan ondoren, urte horretako martxoaren 1etik aurrera baliozko dibisa bakarra bihurtu zena.

Eta euroarekin, hasieran, 166 pezetako bihurketa mental gogorra iritsi zen, gutxi iraun zuen arren. Laster biribildu ziren prezioak, eta lehen 100 pezeta balio zuena euro bat izatera pasa zen.

Alfontso XIII.aren erregealdira arte (1902-1931), txanponak, urrezkoak, zilarrezkoak eta brontzezkoak ziren, eta, ordutik aurrera, kobrezkoak, aluminiozkoak eta nikelezkoak izan ziren. Billeteak ez ziren 1874ko uztailaren 1era arte zirkulazioan jarri eta 25, 50, 100, 500 eta 1.000 pezetakoak izan ziren.

Honela, pezeta agurtzen da, ilehoria bezala ezaguna izateaz gain, letoizkoa izateagatik, dilistak bezala ere gogoratua izango dena, bere tamaina txikiagatik (1989tik 2001era pezetak 14 milimetroko diametroa zuen), edo zakur gorria. Azken kasu honetan, 10 zentimoko kobrezko txanponak, atzealdean, Espainiako armarria eusten zuen lehoi baten irudia zuen. Lehoiaren ordez, ordea, jende askok txakurra ikusten zuen.

Egilea Andoni Beitia