Hilabete hasieran iragarri zenetik maskara kanpoan erabiltzeko egunak zenbatzen ari zirela, Bergaran kokatutako Wolfratex enpresa-proiektua osatzen duten Euskadiko enpresek bezeroen kontsumoa “nabarmen jaitsi” dela salatu dute, batez ere etxeko merkatuan. Poztu egiten dira neurri berria normaltasun irrikatuarekiko seinale argia delako, baina ez dute ezkutatzen euren negozio ereduan eragin negatiboa izatea, joera hori “gure ekoizpena ia erabat gelditzeraino” areagotuko baita, Alicia Bouzas zuzendari komertzialaren esanetan.

Bexen Medical 45 urteko esperientzia du osasun-sektore espezializatuan, eta Gipuzkoan erabilera bakarreko gailu medikoak ekoizten dituen beste enpresa handia da. 2020. urteaz geroztik, gertaerak erritmo frenetikoan gertatu dira, eta errekor denboran landare bat muntatu da, berekin ekarri zuen zarata guztiarekin. Orain jakin beharra dago zer izango den merkatua, hemendik urte erdira, ura baretzen denean, bai eskariari dagokionez, bai eskaintzari dagokionez. Hernaniarren kasuan, eragin negatiboa erlatibizatzen dute. “Egoerak behartuta iritsi zen maskararena. Oso zentratuta gaude gure negozio tradizionalean osasunaren sektorean. Salmenten % 90 ospitaleetara eta laguntza-zentroetara bideratzen dira. Jakina, maskaren ekoizpenak eragina du publiko orokorrarentzat, baina gure kasuan ekoizpen osoaren % 10 hartzen du “, adierazi du Manuel Sánchez-Lagarejo Bexen Medicaleko zuzendari nagusiak.

Maskara nahitaez erabiltzeko ezarritako datatik harago, Gipuzkoako enpresak gehien baldintzatzen dituena merkatuan dagoen gehiegizko stocka da. “Estatuan fabrikatutako maskarak bakarrik merkaturatuko balira, ez legoke denentzat, Asiatik inportatutako produktu-kantitate horrentzat, oraintxe bertan, merkatu-aukera eta -prezioei dagokienez, pandemiaren aurretik baino okerrago dago”, esan du Sanchez-Lagarejok.

Horrela ikusten da Wolfratexetik ere, 2020ko apirilean Gipuzkoako lau enpresa industrialen batasunaren ondorioz sortua. Hasierako misioa makineria soilik fabrikatzea izan zen, baina 19aren pandemiaren lehen boladako egoerak Europako estandarraren araberako teknologia eta produktua garatzera bultzatu zituen. “Bagenekien egun hau iritsiko zela, eta hala aurreikusten zuen gure negozio planak, baina bizirik irautea espero genuen, jaio ginen osasun sektore publikoarentzat behar-beharrezkoak diren osasun produktuen hornitzaile estrategiko gisa”. Bouzasek deitoratu du helburu hori ezin izan dela bete, “Asiako produktuak lekuz aldatu gaituelako, eta merkatuaren ezegonkortasunak, gehiegizko eskaintzak eta likidazio prezioek” eragotzi egiten dietelako lehiatzea.

Azken urteak uzten dituen zifren errepasoak bi enpresa-proiektuek egindako ahalegin handiaren berri ematen du. Pandemia hasi zenean, Bexen Medical areto zuria zuen Estatuko enpresa bakarrenetakoa zen, maskarak egiteko ezinbesteko baldintza. Osasun Ministerioa berehala jarri zen harremanetan Herbehereetako enpresarekin, eta duela hamahiru hilabete egin zuten lehen maskara.

Ekoizpena eboluzionatzen joan da 2020ko maiatzetik, doitu behar izan ziren makinak iritsi zirenetik, horrela, orduko bost milioi maskara izatetik hilean 20 milioi izatera pasa da. Urte honetan zehar 190 milioi inguru eman dituzte.

Txinaren ekoizpen sistema: eskulan oso merkea eta ingurumenarekiko inolako ardurarik gabe

“Arazoa ez da prezioak jaistea, baizik eta ikustea zenbateraino izan daitekeen lehiakorra Euskadin ekoizten duen enpresa bat Txinarekiko, eskulanaren kostuari eta ingurumenari dagokionez”. Bexen Medicalen esanetan, ahalegin handia egin dute kostu guztiak doitzeko, denborarekin eraginkortasuna irabazi duten makinekin. Enpresaren izateko arrazoia ez da izan maskarak egitea, katalogoko beste produktu bat izatea baizik. Izan ere, Hernanin egindako 500 mediku-erreferentzia baino gehiago dituzte erregistratuta Sendagaien Espainiako Agentzian.

Besteak beste, Txinako maskara inportatzaileekin lehiatu ahal izatea du helburu. “Hori da gure borroka-zaldia”, onartu du hernaniarrak.

Kontratazio publikoari buruzko Europako legeek tokiko, Europako edo hirugarren herrialdeetako fabrikazioak bereiztea ahalbidetzen ez duten arren, administrazio publikoak estatuko ekoizpenaren aldeko apusturik eza sentitu duela diote.

Wolfratex enpresa-proiektuaren zuzendari komertzialak onartu du “berrasmatu” egin behar dela, sortutako aberastasuna ezkutuan mantentzeko eta, etorkizunean autohornikuntza bermatu behar bada, berrarmatzeko gaitasuna izateko, eta, beraz, Asiako produktuaren mende ez egoteko, “Kaos sozial eta ekonomikora eraman gaituelako”.

Teknologia propioko zortzi makina dituzte IIR maskara kirurgikoak egiteko, eta azken erosketa bat FFP2 egiteko. Hori guztia, 1.650 metro koadroko instalazio modernoetan, areto zuri bat barne.

Azken urte honetan 45 milioi maskara inguru egin dituzte, batez beste 42 langile. Enplegu horiek ezin izan dira mantendu; izan ere, egitura nabarmen murriztu da, hasierako posizionamendua galdu baitu erakunde publikoekin batera, erakunde horiek baitziren hartzaile nagusiak.

Bexen Medicaleko zuzendari nagusiak deitoratu duenez, “Gaizki emanak datozenean, gertu dagoenari heltzen dio, baina gero, merkatu askean ezkutatuz, Administrazio publikoak ahaztu egin ditu fabrikatzaile nazionalak, maskarak fabrikatzen dituen jatorrizko herrialdeari garrantzirik eman gabe”. Egoera hori zuzendu ezean, beste herrialde batzuen mende egongo dela ziurtatu du.

2020an, tokiko eskasia hain handia izanik, Hernaniko enpresak Euskadiko ospitaleak eta Estatuko osasun-zerbitzu autonomikoak hornitu zituen.

Eskariak behera egin duen urte honetan, merkatu naturalak berreskuratu dituzte: Frantzia, Portugal, Erresuma Batua eta Hego Amerika.

Egilea Andoni Beitia