Kobid-19 pandemiak ez du eragin esanguratsurik izan EAEko ekintzailetza-mailan epe laburrean, baina ikusten da sortu duen ziurgabetasunak eta porrotari dion beldurrak ondorioak izango dituztela datozen hiru urteetan, enpresa berri bat sortzeko asmoak murriztea aurreikusten denean.
Hala egiaztatzen du Global Entrepreneurship Monitor GEM txostenak, Euskadiri dagokiona, eta gaur aurkeztu dute Donostian. Mondragon Unibertsitateak, Deustuk eta UPV/EHUk parte hartzen dute azterlan horretan, eta lurralde horretako jarduera ekintzaileak nolabaiteko aurrerapena izan duela egiaztatzen du; izan ere, biztanleriaren % 5,25ek 3,5 urte baino gutxiagoko enpresa du, baina negozio berriak sortzeko errezeloa ere ikusten du.
Sendotutako jarduera ekonomikoak ez bezala, koronabirusen pandemiak ez du eraginik izan euskal ekosistema ekintzailean, bere erritmoari eusten baitio. 2020-2021eko txostenean aurrekoarekin alderatuta agertzen den desberdintasun bat enpresaburu gisa ezartzeko arrazoi nagusiari dagokio; izan ere, orain “bizimodua ateratzean” zentratzen da, eta lehen aberastasuna sortzea edo errenta oso altua eskuratzea zen.
Profila ez da asko aldatu, eta ekintzailearen batez besteko adina 40 urtean mantentzen da, generoen banaketa oso orekatua eta prestakuntza handia izanik. Kolektibo horren % 60k baino gehiagok goi-mailako eta unibertsitate ondoko hezkuntza-maila du, batez bestekoa baino heren bat gehiagoko errenta izateaz gain.
Euskal enpresa-sarean sartzen den negozio-motari dagokionez, bi alderdi nabarmendu behar dira: enplegua ez sortzeko joera eta nazioartekotze-profil baxua. Izan ere, GEM Euskadik egiaztatu du 2020an eta 2021ean egindako jarduera ekintzaile bakar batek ere ez duela eragin lan-merkatuan, eta 20 lanpostu baino gehiago sortzea dela.
Proiektu berriek garrantzi handiagoa ematen diete ezagutzan intentsiboak diren zerbitzuei oinarrizko zerbitzuak eskaintzen dituztenek baino, eta horrek jarduera ekonomikoari balio erantsi handiagoa ematen dio. Gainera, ekintzaileen kolektiboak barneratuta ditu Europatik eta EAEtik ekonomia lehiakor eta finkatua bultzatzeko ezarri diren lehentasunak. Horrela, industriarekin, energiarekin eta saneamenduarekin lotutako enpresa-ideiak areagotzen dira.
Kalitateak kostuak baztertzen ditu
Europako Batzordeak Euskadiri buruz duen iritzi positiboa, berrikuntzan “bikaintasun-polotzat” jotzen duena, enpresa berrietara ere eramaten da, handitu egiten baita produktuan nolabaiteko berritasuna duten proiektuen proportzioa. Joera hori indartzeko hobetu beharreko elementua da produktu, prozesu eta teknologien arloko berrikuntzarik erradikalenek pisua galdu dutela, eta horiek dira, hain zuzen ere, mundu globalizatu batean ezartzeko sustatu behar direnak, non kalitateak kostuak baztertzen dituen.
Hiru urterako itxaropenak murriztu egin dira 19-kodearen ondorioz, nahiz eta oraindik ere antzematen den pertsona ekintzaileen profila, oro har, 36 urtekoa dela batez beste, eta batez besteko errenta jaitsi egiten dela aurrekoekiko, % 36,3k soilik baitute abiaburu-maila ertain-altua.
Hain zuzen ere, finantzaketa da azterlanak jorratutako ataletako bat, eta, aurreko urteetan bezala, iturri nagusia baliabide propioetan kokatzen du, kapital sustatzailearekin batera, negozio bat hasteko hasierako 15.000 euroak lortzeko, txostenaren egileen arabera. Lau proiektutik batek baino ez du lortu finantzaketa finantzarioa eskuratzea, eta finantzaketa horrek, oro har, gastuen % 64 estaltzen du.
Finantza-laguntza falta hori dago txostena sinatu duten Euskadiko Ekintzaileen Behatokiko (EEB-OVE) adituek Euskadin jarduera ekintzailea bultzatzeko detektatu dituzten oztopo nagusien artean. Faktore horri hezkuntza eta prestakuntza gehitu behar zaizkio, baita ekintzailetzarako gaitasuna eta gizarte- eta kultura-arauak ere, ez baitira horrelako ekimenetarako joera handikoak.
Indarguneak ere ikusten dituzte, hala nola gobernuaren politikak eta programak eta merkataritza- eta lanbide-azpiegituretarako sarbidea. Azken puntu horretan, GEMek ohartarazi du inkubazio-zerbitzuak “oso garrantzitsuak” izango direla, kodeak sortutako krisitik irtetea lehenesten den une honetan.
Gomendio gisa, EBB-EEBBk adierazten du hezkuntza ekintzailean eragin behar dela hezkuntzako etapa goiztiarretan, hala nola lehen hezkuntzan eta bigarren hezkuntzan. Horrek gaur egun besteren konturako lana gehiago baloratzen duen kultura aldaraziko luke. Era berean, “Arreta giza kapitalean jartzea eta enpresen dinamismo handiagoa sortzea” eskatu du.