Sara de la Rica Ekonomia katedraduna, ISEAKeko egungo zuzendaria eta estatuko eta nazioarteko erreferentziazko ikertzailea da. Lanbide arteko Gutxieneko Soldata (LGS) igotzeko txostenean, berak eta gainontzeko adituek hiru egoera posible ezartzen dituzte. Lehenengoaren arabera, batez besteko soldata 2020an % 1,8 igotzen da, hitzarmeneko soldatek izan zuten gorakadaren ildotik. Bigarren agertokian, 2020an batez besteko soldata % 0,9 igotzetik abiatzen da, hala nola langile publikoen soldata eta pentsioak. Hirugarren eta azken egoera hau da: batez besteko soldatak ez du igoerarik izan 2020an; kasu horretan, LGSa 61 euro igo beharko litzateke 2021etik 2023ra, 12 euroko gorakadarekin aurten, 24 eurokoa 2022an eta 25 eurokoa 2023an

Zertan oinarritu da batzordea LGSren ibilbide-orria eta igoerako hiru agertokiak egiteko?

Ibilbide-orri hori bi elementutan oinarritu dugu: lehenik eta behin, Europako Gutun Soziala betetzeko eskakizunean; horren bidez, estatu kideei ezartzen zaie LGSa ez dadila izan batez besteko soldata garbiaren % 60 baino txikiagoa. Espainiak 2023rako eskakizun hori betetzeko konpromisoa hartu du. Hortik aurrera, bigarren urrats nagusia egungo Ertaineko Soldata Garbiaren ahalik eta neurri zehatzena aurkitzen saiatzea izan da, baita 2023rako proiekzioa ere. Ikerketa hasieran uste genuena baino zailagoa izan da.

Zergatik?

Herritarrentzat hain garrantzitsua den informazio zehatza eta behar bezala eguneratua falta da. INErekin, Zerga Agentziarekin eta Gizarte Segurantzarekin harremanetan egon gara, baita hiru erakundeekin lankidetzan ere. Magnitude horri buruzko zentzuzko hurbilketa bat egitea zaila izan da. Horrek agerian uzten du herrialde honetan beharrezkoa dela informazioa modu sistematizatuan hobeto biltzea, eta horri buruzko informazio garrantzitsua duten erakunde guztiek laguntzea.

Zergatik egon behar luke aurten bertan LGSren igoerak?

Azterlanak ez du adierazten aurten LGS igo beharko lukeen ala ez. Aukera-tarte bat eskaintzen du, 2021, 2022 eta 2023rako soldata-iragarpenetan oinarrituta eraiki ditugun eszenatoki desberdinen arabera (batez besteko soldata garbia). Egoera horietatik aurrera, bidea oldarkorragoa izan daiteke orain, eta leunagoa gero, ez hain oldarkorra orain eta oldarkorragoa gero, edo are gehiago, 2021ean LGSa igotzen ez hastea, eta aldaketa guztia batez besteko soldata garbiaren % 60ra iritsi arte 2022an eta 2023an. Hori Gobernuari utzi dio batzordeak, eta elkarrizketa sozialaren mahaian erabakiko du zer bide hartu.

Gobernuaren zati bat ez dago aurten igoeraren alde, eta susperraldi ekonomikoa lehenestearen alde agertu da; beste zati batek, berriz, enpleguaren sorrera eta LGSren igoera ez kontrajartzea eskatu du. Zer deritzozu? Lotuta dago?

Egia da, zenbaiten ustez, gure ekonomiaren egungo enplegu-egoera eta jarduera ekonomikoaren inguruko ziurgabetasunak direla-eta, hobe da 2022ra arte itxarotea. Lan-kostuen igoera den LGSaren igoerak, teorian, enpleguaren sorrera geldiarazten du eta enplegua suntsitu ere egin dezake. Egia da ebidentziak ez duela harreman negatibo argirik ikusten LGSren igoeraren eta enpleguaren artean, baina beldur hori badago, eta horregatik gobernuko sektore batzuek LGSren igoerak 2022ra atzeratzearen alde egiten dute. Beste sektore batzuek, aldiz, jarduera suspertzen ari dela eta txertaketak pandemiaren aurrean egoera onean jartzen gaituela ikusita, bide hori aurten bertan hastearen alde egin dute.

Duela aste batzuk, Espainiako Bankuak txosten bat egin zuen, gutxieneko soldataren azken igoerak enpleguaren sorrera % 0,6 eta % 1,1 artean murriztu zuela esanez. Zer deritzozu azterketa horri?

Txostenaren egileek berek komentatzen dituzte beren azterlanaren mugak. Egia da metodologia konplexuak aplikatu dituztela teknikoki, langile mota desberdinei LGS igo aurretik eta ondoren jarraitzeko aukera ematen dietenak, baina zenbait alderdi ezin izan dira aztertu, eta eragina izan dezakete emai­tzetan.

Zein?

Beharrezkoa da horrelako azterlanak egiten jarraitzea, LGSak lan-esparru askotan izan baitezake eragina. Espainiako Bankuaren ikerketaren arabera, enpleguak erreakzioa du LGSren igoeraren aurrean, nahiko txikia, beste herrialde batzuetan egindako antzeko beste azterlan batzuek aurkitu dutenaren ildotik. Espainiako Bankuaren azterlanean jasotzen dudan muga bat da lanaldi osoan eta hilabete osoan lan egiten duten pertsonengan jarri dutela arreta. Horrek kanpoan uzten ditu, nire ustez, LGSren eraginpean egon daitezkeen kolektibo asko. Halaber, uste dut beharrezkoa dela aztertzea, azterlan horretan ez baita landu, ea lan-intentsitateak, hau da, kontratatutako orduek eraginik izan duten LGSren azken igoeraren ondoren. Hori ere alderdi garrantzitsua izan daiteke, eta azterlan honek ez du begiratzen.

Nolanahi ere, LGS igotzearen onurek konpentsatzen al dituzte balizko ondorio negatiboak?

Teoria ekonomikotik, prezioa igotzen bada, kopurua jaisten da. Lan-merkatuan, soldata lan-faktorearen prezioa da, eta kopurua kontratatutako pertsonen edo orduen kopurua da. Beraz, lan-kostuak gora egiten badu, espero izatekoa da kontratatutako pertsonen edo orduen kopurua jaistea. Baina, egia esan, ez da horri buruzko ebidentzia argirik aurkitu beste herrialde batzuetan jorratu diren azterlan ugarietan.

Nolako bilakaera izan du LGSak Espainiako estatuan azken urteotan?

LGSak behera egin du erosteko ahalmenari dagokionez, 1980tik 2005era arte. Une horretatik aurrera, apur bat gora egin zuen 2017ra arte, orduan % 7 igo baitzen LGS. Izan ere, igoera horren aurretik, LGSren erosteko ahalmena 1980ko mailan zegoen. Geroago, 2019an, igoera oso nabarmena izan zen, % 22koa. Bi bultzada horiekin, une honetan, LGS % 30 inguru hazi da 1980tik.

Egilea Admin