Euskadiko Ekonomia eta Gizarte Arazoetarako Batzordeak (EGK) adierazi duenez, Next Generation Errekuperazio eta Erresilentzia Mekanismoen Europako funtsak “giltzarri” dira “aurrerabidean eta ez soilik BPGren hazkundean” oinarritutako susperraldian laguntzeko. Hala ere, horiek “ondo zuzendu eta eraginkortasunez kudeatu” behar direla ohartarazi du.
Emilia Malaga Ekonomia eta Gizarte Arazoetarako Batzordeko presidenteak, Jon Barrutiarekin batera, 2020ko memoria sozioekonomikoa aurkeztu du astelehen honetan Bilbon, Euskadiko datu ekonomikoak, laboralak eta sozialak aztertzen dituena, “Salbuespenezko aldi” batean, txosten osoa “hasieratik amaierara” baldintzatu duen pandemia baten ondorioz.
Europako Ekonomia eta Gizarte Arazoetarako Batzordeak ohartarazi duenez, “Ziurgabetasuna” sortzen dute 19ren bilakaerak, laguntza publikoak kentzeak, inflazioak eta Europako funtsek ekonomian izango duten eraginak.
Ildo horretan, Next Generation funts europarrak “aurrerapausoak ematen laguntzeko gakoak” direla uste du, “Eta ez BPGren hazkundea bakarrik”. Halaber, “Itxaropentsu” daude funts horiekin, baina “ondo zuzenduta eta eraginkortasunez kudeatuta” egon behar dutela ohartarazi dute.
Bere Memorian, 2020an pandemiak eragindako “aparteko” eragin demografikoaz ere ohartarazi du Ekonomia eta Gizarte Arazoetarako Batzordeak; izan ere, heriotzen zifrak 3.000 baino gehiago izan dira 19-Euskal Autonomia Erkidegoan ( % 12,5).
Halaber, Euskadik ez duela “hazkunde begetatiborako gaitasun endogenorik” azpimarratu du. Horrela, EGABen arabera, migrazio-saldo positiboek hazkunde natural negatiboa orekatu zuten, baina Euskadik aurre egin behar dion “erronka demografiko handiaz” ohartarazi du, “Horregatik, ezinbestekoa da eredu demografiko eta migratzaile orokor bat, politika publikoak zeharka eta modu koordinatuan bideratzea ahalbidetuko duena”.
Egoera ekonomikoari dagokionez, EGABen arabera, BPGa % 9,5era jaitsi da Euskadin, “Europako batez bestekoaren gainetik eta Estatuko batez bestekoaren azpitik”, eta otsailetik abendura bitartean 1.371 enpresa galdu dira industrian. Urte arteko datuei dagokienez, beherakada handiagoa izan zen Estatuan (-% 3,3) Euskadin baino (-% 2,4).
Gehien kaltetutako sektoreak zerbitzuak (ostalaritza) eta metalurgia izan ziren; logistikaren eta banaketaren kasuan, berriz, “Hazi egin dira eta indarra erakutsi dute”. “Digitalizazioari ekonomia gisa erantzuteko prest gaude”, adierazi du Barrutiak.
Eskaerari dagokionez, bai barnekoa bai kanpokoa, negatiboak izan ziren BPGaren hazkundeari egindako ekarpenean. Pandemiak portaera kontrajarriak eragin zituen eskarian, kontsumo pribatuaren beherakadarekin eta kontsumo publikoaren igoerarekin, eta beste horrenbeste eskaintzan, merkatu-zerbitzuen beherakadarekin eta merkatukoak ez diren zerbitzuen igoerarekin, urte osoan igoera positiboak izan baitira Administrazio publikoan, Hezkuntzan, Osasunean eta Gizarte Zerbitzuetan.
Horrela, EGABek uste du datuek agerian uzten dutela Euskadik “susperraldirako giharra” duela, nahiz eta “energiaren arloan mendekotasun handia” duen, “Espainiako eta Europako batez bestekoak baino askoz ere gehiago”. Horrela, kezkatuta agertu dira “Autonomia Erkidegoaren kanpoko mendekotasun energetiko handia eta energia berriztagarrietan oinarritutako ekoizpen murritza” dela eta.
Bestalde, eta 2020an Erkidegoan enplegua galdu bazen ere, EGABek azpimarratu du “sortutako BPGren galerari legokiokeena baino enplegu gutxiago suntsitu” dela, esku-hartze publikoari esker.
EGABen ezarpenak, “Aurrekaririk ez duen babes publikoari esker”, lanpostuen galera arindu izana baloratu du EGABek. 2020an, mota horretako langabetuei dagokienez, zerbitzuen sektorean, ostalaritzan edo metalurgian aritzen zen gizona izan zen.
Era berean, gazteen enplegu-politika aktiboei buruz ohartarazi dute beren beharrei erantzun behar dietela, eta enplegu-programak ebaluatzearen garrantzia azpimarratu dute, haien eraginkortasuna hobetzeko. Gainera, “Lehentasunezko arreta” eman behar zaie iraupen luzeko langabeziak eragindako pertsonei.
Gizarte-babeseko sistemari buruzko eztabaidatzea
Babes Sozialeko Sistemari dagokionez, estaldurari eutsi ziola nabarmendu da, eta “Europa mailan punta-puntako posizioetan” dagoela. Gainera, EGABek uste du pobrezia “Europako eta Estatuko batez bestekoa baino txikiagoa” dela, nahiz eta desberdintasunak areagotu diren.
Bestalde, “Epidemiaren eragina gizarte zaurgarritasunaren arabera aztertzea” beharrezkoa dela uste du. Ekonomia eta Gizarte Kontseiluaren ustez, funtsezkoa da gizarte-babeseko sistemaren “iraunkortasunari eta ekitateari” buruz eztabaidatzea, “Pandemiaren ondoriozko errealitate berrietara eta premia gero eta handiagoetara egokitzeko”.
Gainera, kezkatuta agertu da, eta uste du 2020ak “are nabarmenago” jarri duela “gizarte-babeseko sistema hobetzeko beharra, sistema horren iraunkortasuna bermatzeko eta haren prestazioak errealitate berrietara eta pandemiak gure gizarteak dagoeneko bere gain hartutako erronkei gehitu dizkien premia gero eta handiagoetara egokitzeko”.
Osasun arloari dagokionez, KESek aitortu du pandemiak ahalik eta gehien tenkatu zuela euskal osasun sistema, baina “muturreko egoera baten aurrean zentzuz erantzuteko gai” izan zela.
Azkenik, erantzunak ebaluatzea eta oztopoak adieraztea eskatu du, “Etorkizunean antzeko egoera baten aurrean prest egon daitezen”, eta kobidarekin zuzenean lotutako bi gai zaindu behar direla adierazi du: biztanleriaren osasun mentala (neke pandemikoa) eta kobid iraunkorra duten pertsonentzako arreta egokia.