Joan den urtean 19-kodeak eragindako krisi ekonomikoaren eragina, euskal eraikuntzan, 2017ko suspertze-prozesua bat-batean geldiarazi zuen, 2008ko atzeraldi Handiak jarduera horretan izan zituen ondorio suntsitzaileen ondoren. Haren ekoizpenak eta balio agregatu gordinak behera egin zuten, eta horrek ondorioak izan zituen enpleguan; izan ere, urte bakar batean, aurreko sei urteetan sortutako lanpostuen % 30 suntsitu ziren.

Etxebizitzaren Euskal Behatokiak txosten bat egin du, eta, bertan, koronabirusaren pandemiak EAEko eraikuntza-sektoreari ekarri dizkion ondorioak aztertu ditu, eta ondorioztatu du iaz eragin handia izan zuela, baina ez beste jarduera batzuetan bezala, hala nola automobilgintzan, aeronautikan, merkataritzan edo ostalaritzan.

Jardueraren moteltze horren ondorio zuzen bat da lan-masaren murrizketa, eta, hala, txostenean jasotzen denez, aurreko ekitaldian 1.500 lanpostu galdu ziren, aurreko urtearekin alderatuta % 2,9. Kopuru hori 2013tik 2019ra bitartean sortu ziren 5.000 lanpostu garbien % 30 da.

Horrela, sektoreko enplegagarritasunaren jaitsierak beste gorakada bat ezarri zuen, azken bi hamarkadetan enplegatuen kopuruak nabarmen behera egin duen jarduera batean. Atzera begira, 2000. urtean euskal eraikuntzak 83.000 pertsona enplegatzen zituen, 2005. urtean lehen abisua eman zuen garai indartsu batean, atzeraldi Handiarekin batera.

2005 eta 2013 artean, finantza-krisiaren ondorioek eragin larria izan zuten enpleguan, 37.000 lanpostu suntsitu baitziren eta lan-masa 50.000 pertsonatik behera utzi baitzen. Ekonomiaren arloan sortutako osasun-krisiak plantilla orokor hori % 2,9 murriztea ekarri du, EAEko ekonomian erregistratutako batez bestekoa baino puntu erdi handiagoa den portzentaje batean, baina atzeraldi Handian jasotako % 10a baino askoz txikiagoa.

Eragin negatiboa handiagoa izan zitekeen Espainiako Gobernuak malgutasun-neurririk artikulatu ezean, aldi baterako enplegu-erregulazioko espedienteen eredu berriak onartuta, egoera kritikora egokituta. Figura horrek eta beste “neurri politiko” batzuek “eragin positiboa” izan zuten sektore horretako lan-merkatuaren bilakaeran, Etxebizitzaren Euskal Behatokiaren arabera.

Aldi baterako enplegu-erregulazioak

SEPE Estatuko Enplegu Zerbitzu Publikoak emandako datuekin, eraikuntzako 8.317 langile aldi baterako enplegu-erregulazioko prozesu batean zeuden 2020ko martxoa eta iraila bitartean EAEn. Hori bat dator, hasiera batean, sektorearen jarduera erabat gelditzearekin, eta, bigarren batean, susperraldi motelarekin.

Kopuru hori EAEko ekonomiako enplegu-erregulazioko espedienteetako langile guztien % 4,4koa da, ezarritako aldian. Etxebizitzaren Euskal Behatokiak egiaztatu duenez, intzidentzia hori Euskadiko lan-merkatuan erregistratu zen batez bestekoa baino txikiagoa da, eta industrian ez bezala, eraikuntzan langile autonomoen kopurua askoz ere nabarmenagoa da, eta, kasu horietan, ez zuen ERTE batean sartzeko aukerarik ematen.

Urte erdi zail batean koronabirusaren pandemiaren ondorio ekonomikoek kota handiagoak lortu ondoren, irailean hobekuntza bat hauteman zen eraikuntzaren lan-merkatuan, baieztatu baitzen ordura arte aldi baterako enplegu-erregulazioko espediente bat aktibo zuten langileen % 89 lanpostura itzuli zela.

Datuen arabera, hilabete horretan 772 pertsona baino ez zeuden ERTEn, hasierako zifraren % 1,5, baina, txostenaren arabera, kopuru hori 17.000 zen euskal zerbitzuen kasuan hilabete berean.

ERTEren tresnaren eraginkortasuna aliatu garrantzitsua izan da euskal eraikuntzan enplegua kontserbatzeari dagokionez, nahiz eta Behatokiak funtsezko faktore gisa aipatzen dituen sektoreko jarduera laster suspertzeko aurreikuspenak, 2022ko ekitaldiaren eta aurtengoaren artean kokatzen baitute.

Suspertze horretarako abiapuntua txikia da, txostenak gogorarazten duenez; izan ere, 19-kodeak eragindako krisia zortzi urtez iraun zuen hazkunde-prozesu baten geldialdia izan da.

Euskal eraikuntza-jardueraren balio erantsi gordinean izan duen eragina oso nabarmena izan da, % 9,5eko beherakada izan baitu, baita atzeraldi Handiaren urteetan baino 1,6 puntu handiagoa ere, nahiz eta beste sektore batzuk baino txikiagoa izan.

Egilea Admin