Prezioak soldatak baino lau aldiz gehiago igo dira aurten Euskadin. Azken hilabeteetako familia ekonomien protagonista nagusiak, faktura elektrikoak, KPIa duela hamar urtetik EAEn ikusten ez zen mailan kokatu du. Aldiz, negoziazio kolektiboa gelditu egin da testuinguru ekonomiko batean, eta testuinguru hori, oro har, kobidak sortzen jarraitzen duen ziurgabetasunak markatzen du, txertaketan aurrerapen nabarmena egin den arren, ekoizpen-sektore batzuetan murrizketak mantendu direlako.

Beraz, euskal erosketa-saskia urtarriletik abuztura bitartean % 3,3 garestitu bada, aldi horretako soldata-igoeraren batez bestekoa % 0,8 baino ez da izan, Lan Ministerioaren datuen arabera. Euskadiko familien erosteko ahalmenaren galera adierazten duten bi puntu eta erdiko aldea da. Kontu horretan ez dira agertzen aurten soldata-igoerarik izan ez duten pertsonak. Egoera horretan zeuden ia 398.000 langile uda aurretik, tradizionalki negoziazio kolektiborako oso aktiboa ez den aldia. Lan Harremanen Kontseiluak maiatzetik ekainera bitarteko epea aztertzen duen azken txostenean adierazi duenez, 208.000 soldatapekok baino ez dute indarrean hitzarmena. Bien bitartean, 59.300ek hitzarmena bertan behera utzi zuten eta 338.000k luzatuta zuten.

Horien guztien soldataren eta hileko gastuen arteko balantzea oso negatiboa da, eta etxe gehienetan ez dira kontuak ateratzen. Iaz ez bezala gertatzen ari da, martxotik aurrera, pandemiaren eztandarekin batera, prezioek behera egin zuten eta apiriletik inflazioa negatiboa izan zen. Soldatek, ordea, normaltasunaren parametroen barruan sar zitekeen erritmoan eboluzionatzen jarraitu zuten. Hitzarmenak berritzeak indarra galdu zuen 2020. urteak aurrera egin ahala, batez ere azken bi hilabeteetan, baina abendua % 1,5eko batez besteko soldata-igoerarekin itxi zen, urtarrileko zifratik hurbil samar ( % 1,75). Eta inflazioaren egoera bestelakoa zen, eta KPIaren -% 0,3ko beherakadarekin amaitu zen urtea.

Bi datuak balantzan jarrita, uler liteke soldatapekoek erosteko ahalmena irabazi zutela 2020an. Irakurketa horrek, ordea, ez du kontuan hartzen aurreko ekitaldia aldi baterako enplegu-erregulazioen urtea izan zela, eta, ondorioz, diru-sarrerak murriztu zirela, eta langile asko egon zirela soldata-igoerarik gabe, enpresa eta langile askoren lehentasuna biziraupena zelako.

Hala eta guztiz ere, erosteko gaitasunaren ustezko hobekuntza hori gehitu zitzaion patronalaren argudio gisa 2021eko hasieran osasun-krisiak eta ostalaritza bezalako sektoreetan soldaten negoziazioa lehorrean geldiarazteko dauden murrizketek irauteari.

Aurtengo urtarrilean, hitzarmenean itundutako batez besteko soldata-igoera % 0,65ekoa izan zen, krisialdietako datuen parekoa, baina une horretan prezioek izan zuten bilakaerari egokituta. Otsaileko soldata-igoeraren datuak KPIa bikoiztu ere egin zuen (% 0,3), baina hortik aurrera, soldaten eta prezioen bilakaeraren ildoek bidea nabarmen bereizi dute, eta eragin handia izan dute familien poltsikoan. Enpresen azken hilabeteetako energia-kostuen gorakadak ere ez du negoziazio kolektiboa eta soldata-igoeren inguruko akordioak errazten.

Megawatt orduaren (MWh) batez besteko prezioan errekorra izan duten bi hilabete kateatu ondoren – Iraila hirugarrena izango da ziurrenik –, etxebizitza, ura, elektrizitatea, gasa eta beste erregai batzuen kapitulua garestitu da gehien ( % 11,6) Euskadin aurten. Errudun nagusia etxe guztietako gastu finkoa da, argindarraren faktura, azken hamabi hilabeteetan % 35eko gorakada izan duena. Gasolinek ere eragin handia dute epigrafe honen igoeran, % 17,4ko igoera metatuarekin.

Etxe guztiak ukitzen dituen tentsio inflazionistako beste elementu bat elikadura da, eta aurten, gainera, fruta freskoa ( % 5) eta oliba olioa ( % 25) dira protagonista. Haragia edo arrautzak ere familien hileko gastua gainditzen ari dira, soldatak geldituta dauden bitartean.

Egilea Admin