Eusko Legebiltzarrak Ekarpenen Legea onartu du ostegun honetan. Araudi hori 2012tik zegoen luzatuta, erakundeek baliabide ekonomikoak banatzeko metodologiari buruz zituzten desadostasunak zirela eta; izan ere, inplikatutako erakundeek desadostasun horiek konpondu dituzte eta ez dute oposizioaren abalik.

2022-2026 eperako Ekarpenen Legeak foru-lurraldeen eta horien eta Eusko Jaurlaritzaren arteko zerga-sarreren banaketa arautzen du, eta Eusko Jaurlaritzatik Gasteizko Legebiltzarrera iritsi den formularen bidez, legebiltzar-taldeek ez dute aukerarik izan zuzenketak aurkezteko izapidean zehar, beste legegintza-proiektu batzuekin gertatzen den bezala.

Finantzen Euskal Kontseiluaren oniritzia du, eta bertan Eusko Jaurlaritza, hiru aldundiak eta Eudel udalen elkartea daude ordezkatuta. Urriaren 15ean metodologia berria aplikatuko du erakunde guztien 2022ko aurrekontuak egiteko aurreikuspen ekonomikoak zehazten dituen bileran.

Hain zuzen ere, osoko bilkura hasi baino lehen, Iñigo Urkullu lehendakaria, hiru ahaldun nagusiak eta Gorka Urtaran Eudeleko presidentea komunikabide grafikoetarako izan dira, araudiaren akordioa ikusarazteko.

Hala ere, lege berriak ez du parlamentuko oposizioaren babesik izan, kontrako botoa eman baitu. Aurrera atera da EAJren eta PSE-EEren, Eusko Jaurlaritzako bi gobernukideen, aldundien eta hiru euskal hiriburuetako udalen botoekin.

Pedro Azpiazu Ogasun eta Ekonomia sailburuak nabarmendu duenez, lege honek behar bezala betetzen du baliabideen banaketa, eta euskal erakunde guztiei finantza-egoera egonkorra bermatzen die. Halaber, kontu publikoei “sendotasuna eta ziurtasun handiagoa” emango diela ziurtatu du, “Une erabakigarri honetan, susperraldi ekonomikora eta enplegua sortzera bideratutako egoera ekonomiko batekin”. Aitortu du ez dituela erakunde guztiak erabat asebetetzen, baina “egon litekeen araurik onena” dela.

Oposizioko talde guztiek kritikatu dute testua zuzenketen bidez ekarpenak egin gabe izapidetu izana, eta deitoratu dute legearekin ez direla konpontzen erakundeen finantzaketan dauden desadostasunak eta desorekak.

Leire Pinedok (EH Bildu) salatu du legea “Sabin Etxeko bulego batean” itxi izana, eta kritikatu du ez dituela konpontzen erakundeen artean funtsak banatzeko arazoak, eta ez diela egonkortasun finantzariorik bermatzen udalei.

Iritzi berekoa izan da David Soto Elkarrekin Podemos-IUko legebiltzarkidea ere, eta adierazi du aukera bat galdu dela aurrekontuen desoreka “betikotzen” duen eta udalak “zigortzen” dituen euskal eredu fiskala birpentsatzeko.

Luis Gordilloren (PP+Cs) ustez, testu legegilea “opakoa” da, eta ez du aplikatutako aldaketak bermatzen dituen txosten nahikorik; Amaia Martinezen (Vox) iritziz, berriz, arauak “probintzien arteko desberdintasunak” berresten ditu, eta Eusko Jaurlaritzaren “gainfinantzaketan eta zentralismoan” sakontzen du.

Itxaso Berrojalbiz (EAJ) eta Sonia Perez (PSE) aldaketei babesa eman diete eta legea osatzeko akordio “zabala” nabarmendu dute.

Araudi berriak koefiziente horizontalak kalkulatzeko metodologia mantentzen du, hau da, lurralde bakoitzak kutxa komunei ematen dien dirua ( % 16 Arabak, % 33,06 Gipuzkoak eta % 50,94 Bizkaiak), baina Egokitzapenerako Funts Orokorra % 1etik % 1,45era igotzen du, lurralde batek ekarri behar duenaren % 99ra iristen ez denean aktibatzen baita.

Igoera hori % 1,45erainokoa izan da, 2019an sortutako aparteko funtsa legean sartu delako, eta ordutik Arabari eta Gipuzkoari konpentsatzeko aukera eman die.

Bada aldaketa bat koefiziente bertikalean (Eusko Jaurlaritzarako diru-bilketaren zenbatekoa); izan ere, % 70,04tik % 70,81era igo da, batez ere Eusko Jaurlaritzak azken urteotan bere gain hartu dituen eskualdatze berriak integratu direlako (I+G+b, espetxeak, AP-1 eta AP-68, besteak beste).

Koefizientearen gorakada horrek Gizarte Zerbitzuen Funtsari dagokion zenbatekoaren integrazioa ere islatzen du; izan ere, egungo 20 milioietatik 35 milioi eurora zabaltzen da eta, ondorioz, Eusko Jaurlaritzaren ekarpena 10,5 milioi eurotan handitzen da 24,5era iritsi arte.

Koefiziente bertikalean sartzen dira, halaber, euskara sustatzeko politikak eta udal esparruari dagozkion esparruetan normalizatzeko plangintza (900.000 euro).

Gainera, toki-erakundeek zerga itunduetan duten partaidetzaren gutxieneko ehunekoa % 39,23koa da; gaur egun, aldiz, % 37,6koa da.

Egilea Andoni Beitia