Argiaren prezioen igoerak paradigma-aldaketa bat sortzeko zorian dago industriako kontsumitzaile handien eta ekoizpen-prozesuetan energia hornitzen dieten konpainien arteko harremanean. Teresa Ribera Trantsizio Energetikorako ministroak atzo, astelehena, Bilbon adierazi zuenez, ekonomiaren bi katebegi horiek epe luzerako akordioak lortu dituzte, fabrikek kostu elektriko egonkorra eta “arrazoizko prezioan” izan dezaten. Azken asteetako tentsioak gorabehera, urak bere bidera itzultzen dira. Izan ere, hirugarren presidenteordeak argitu zuen Iberdrolak uko egin diola, azkenean, bere bezero industrialen kontratuen baldintzak berrikusteari. Keinu horrek ateak ireki dizkio “laster” fruituak emango dituen negoziazioari.
Riberak Espainiako Gobernuak eta Europako Batzordeak Bizkaiko hiriburuan antolatutako Zientziaren eta Berrikuntzaren Etorkizunari buruzko jardunaldi batean parte hartu zuen. Eusko Jaurlaritzak, Bizkaiko Foru Aldundiak eta Udalak ere babestu zuten ekimena, eta EAEko hiru unibertsitateen (EHU, Deustu eta Mondragon) babesa izan zuen.
Atzoko topaketa ziklo baten parte da, Diálogos sobre el Futuro de España 2050, las bases de la modernización de las economía española. Ez zen kasualitatea izan Euskadi eta, zehazki, Bilbo aukeratu izana aurrerapen zientifikoei eta berrikuntzari buruzko eztabaidarako. Hizlari guztiek euskal enpresek eta erakundeek I+G+Bren alde egindako apustua nabarmendu zuten.
Programaren lehen zatiaren amaieran, eta Arantxa Tapia Garapen Ekonomikoko sailburuarekin batera mahai-inguru batean parte hartu ondoren, ministroak prentsari adierazi zion espero duela datozen egunetan energia-enpresen eta sektore elektrointentsibo handien arteko akordio bat lortzea, hornidura merkatuaren gorabeheren mende egon ez dadin.
Lehenago, jardunaldien inaugurazioan, Iñigo Urkullu lehendakariak “Estatu itun” bat proposatu zien Espainiako Gobernuari eta Europako Batzordeari, egungo krisi energetikoaren aurrean. Horrela, Urkulluk bere talka-plana ofizializatu zuen, eta, besteak beste, Estatuak argiaren ezohiko kostuak, energiaren ekoizpenarekin zuzenean lotuta ez daudenak, bere gain hartzea edo aldi baterako kentzea proposatu zuen. Ribera ministroaz gain, Europako Batzordeko Erakunde Harremanetarako lehendakariorde Maros Sefcovic ere bertan zen. Eta biei zuzendu zitzaien zuzenean lehendakaria: “Energiaren krisiak begirada berritzaileagoa eskatzen digu” eta “energia-politika komuna” Europan.
Prentsaren galderei erantzunez, Ribera ministroak azaldu zuen bere Gobernua “aztertzen” ari dela Euskadiren planteamendua. “Oso interesgarria da Eusko Jaurlaritzak analisiak eta proposamenak egiteko gaitasuna izatea”, eta “adostasunerako borondatea” ere nabarmendu zuen.
Hala eta guztiz ere, hirugarren presidenteordeak hoztu egin zituen epe laburrera faktura jaisteko gaitasun handiagoa duen euskal proposamenaren inguruko itxaropenak: argiaren ezohiko kostuetan eragitea. Teresa Riberak gogorarazi zuen gastu horiek duela 25 urte sartu zirela ordainagirian, “Gardentasunagatik”, eta orain arte gobernu bakar batek ere ez duela planteatu Estatuak zuzenean bere gain hartzeko aukera.
Kasu horretan, gaineratu zuen, kontsumitzaileek, teknikoki, ez lituzkete argindarraren fakturan hainbat gai ordainduko, hala nola Balear Uharteei eta Kanariei eman beharreko konpentsazioa penintsulako sistemarekin lotuta ez egoteagatik, tarifa-defizita edo berriztagarrietarako primak, baina bai “zergadun” gisa, Aurrekontu Orokorren bidez. Kasu horrek zergak igotzera behartuko luke ministroaren ustez, “Faktura horiek ordaintzeko”.
Atea ez dago erabat itxita, eta Erriberak Kongresuan aurrera egiteko eskatu zion “nahi duenari”. Nolanahi ere, PP hiru aldiz saiatu dela gogorarazi zuen, eta bozketa galdu duela.
Aurrealde zehatz horrek zer bilakaera duen ikusteko zain, Eusko Jaurlaritzak joan den astean aurkeztutako planak beste lau hanka ditu, eta lehendakariak jardunaldietan azaldu zituen. Familia ahulenei lehentasuna ematea, Europako energia-politika bateratua aktibatzeko beharra, besteak beste, gas-erreserba estrategikoak bermatzeko eta energia-trantsizioa bizkortzeko.
Eta Euskadik energiaren prezioen igoeraren aurka planteatzen duen “Estatu Itunaren” azken puntua “konpromiso soziala eta herritarrak energia aurreztearen inguruan sentsibilizatzen laguntzea da, errealismoaren gordintasunetik eta erantzukizunez jokatzeko betebeharretik abiatuta”. Ministroak jaso egin zuen Urkulluren mezua, Ministerioa proposamena aztertzen ari baita, eta energiaren prezio altuak sortutako larrialdiaren egungo egoera azaldu zien kazetariei. Analisten ustez, gasak – Faktura elektrikoaren gorakadaren arrazoia – Egungo mailetan jarraituko du martxora edo apirilera arte, baina egoerak hobera egin dezake Errusiatik Europara gas naturalaren salmenta bigarren hodiaren bidez aurreratzen bada edo udazkena eta negua leunak badira eta gas-eskariaren jaitsierak prezioa merkatzen badu.
“Egoerarik okerrena” ere erregistra daiteke, merkatua apiriletik aurrera “tenkatuta egotea eta gehiago luzatzea”. “Garrantzitsua da edozein agertokitarako prest egotea, hornidura bermatzeko eta ahalik eta prezio onenetan lan egiteko”, adierazi zuen.
Ildo horretan, enpresek hornidura-akordioak prezio finko “zentzuzkoetan eta epeka” ixteko interesa nabarmendu zuen, merkatuko prezioen gorabeherei lotuta ez daudenak. Batez beste, energia-kontsumitzaile handiek hitzartutako kontsumoaren % 20 dute.
Helburua ehuneko hori nabarmen igotzea da, eta Gobernu zentrala bi aldeekin harremanetan dago ildo horretan. “Oso elkarrizketa arinarekin ari gara lanean, eta espero dugu datozen egunetan haien artean akordio bat lortzea eta hornidura-eskaintza handiagoa egotea”, azaldu zuen. Dinamika horretan lagundu du, halaber, Espainiako Gobernuak hartutako erabakiak, hau da, elektrizitateen aparteko etekinen murrizketa malgutzeak, hornidura-akordio egonkorrak lortzen dituztenei lehentasuna emanez.