Bilboko Udalak urte eta erdiko epean etxebizitza hutsei kanona aplikatzen hastea aurreikusi du, 2.122 etxebizitza alokairu-merkatura mugi baitaitezke 2020an jenderik gabeko gisa identifikatutako 4.358 etxebizitzetatik, Jon Bilbao Bilboko Udaleko Etxebizitza arloko zinegotzi ordezkariak jakitera eman duenez.
Jon Bilbaok ostegun honetan aurkeztu ditu 2020. urteko etxebizitzaren diagnostikoaren emaitza nagusiak, eta iragarri du, azken udalbatzarrean aurreratu zuen bezala, etxebizitza-bulego bat sortuko dela 2022an zehar. Bulego horren eginkizuna izango da herritarrei aholkuak ematea eta arlo horrekin lotutako gaiak bideratzen laguntzea, hala nola alokairua, administrazioak eskaintzen dituen laguntzak eskuratzea edo etxebizitzak birgaitzeko egin beharreko kudeaketak.
Adierazi duenez, 2020an egindako diagnostikoaren ondorio nagusien artean, nabarmentzekoa da Bilbon hutsik dauden 4.358 etxebizitza identifikatu direla; zifra hori 2018an izandakoaren oso antzekoa da, orduan 4.240 baitziren, eta horietatik 2.122k gutxienez bi urte daramatzate egoera horretan, eta, beraz, alokairurako mobilizatu daitezkeela uste dute.
Jon Bilbaok zehaztu duenez, etxebizitza huts bat izateko erabiltzen den irizpidea “erroldatuta ez egotea eta ur-kontsumoa nulua izatea” da. Horietatik guztietatik, “Euskadin hutsik dauden etxebizitzak mobilizatu nahi dituen jenderik gabeko etxebizitzaren dekretuaren arabera mobilizatu daitezkeenak 2.122 dira Bilbon”, “Bi urte baino gehiago erroldatuta ez egoteagatik eta kontsumitu gabe egoteagatik”.
Udalak ebaluatuta ez duen arren, hutsik dauden etxebizitzak alokairura ateratzeak “eragina izango du” merkatuan, “Zenbat eta eskaintza gehiago izan prezioei eutsi ahal izango baitzaie”, azpimarratu du. Nolanahi ere, alokairuaren prezioei eusteko helburua lortzeko, Eusko Jaurlaritzak edo aldundiek onartu beharreko beste neurri batzuk behar direla esan du.
Bilboko Udalaren helburua “bere funtzio soziala bete dezan etxebizitza mobilizatzea” dela eta “ez dela dirua biltzea” zehaztu ondoren, lehenik eta behin, hutsik bi urte baino gehiago daramaten etxebizitzen jabeekin harremanetan jarriko direla azaldu du, “Egoera azaltzeko, mobilizatzen saiatzeko eta mobilizazioa errazteko”.
“Horren guztiaren ondoren, norbaitek jarraitzen badu bere etxebizitza ez mobilizatzen, kanon bat aplikatu beharko da”, adierazi du, eta hori “gutxienez urte eta erdiko epean” gertatuko dela adierazi du, izan ere, 2022 osoan zehar informazio-prozesua egingo da eta “kasuz kasu” begiratuko da.
Aplikatu beharreko kanonari dagokionez, adierazi du dekretuak 10 euro/m2 markatzen duela lehen urtean, eta % 30 handitu daitekeela hurrengo urteetan etxebizitzak mobilizatu gabe jarraituko balu. “Nahiago nuke kanonik aplikatu beharko ez bagenu eta bertan bizi daitezkeen etxebizitza gehienak okupatuta egongo balira”, adierazi du.
Bestalde, 2015 eta 2020 artean etxebizitzarako eskubide subjektiboko 6.000 eskaera inguru erregistratu dira, eta horren ondorioz alokairu sozialeko erregimeneko 536 etxebizitza eta errenta ordaintzeko 810 prestazio ekonomiko esleitu dira, Etxebizitzako zinegotziak zehaztu duenez.
Zinegotziak adierazi duenez, azken hamarkadan Bilboko etxebizitza-parkea % 5 handitu da, eta 2020an 165.296 familia-etxebizitza izango dira, horietatik 15.408 alokairu-erregimeneko etxebizitzak. Batez beste 53 urteko antzinatasuna duten eraikinak dira.
Prezioei dagokienez, azken lau urteetan “egonkor” mantendu dira, azaldu du. Hala, 2020an, etxebizitza berri baten batez besteko prezioa 3.594 euro/m2 zen, eta erabilitako etxebizitza batena 3.416 euro/m2. Bilbaok zehaztu duenez, alokairu pribatua 1.080 eurokoa da hilean, baina “etxebizitza publikoa eta babestua sartzean, hilean 780 eurokoa da alokairuko etxebizitza batengatik ordaintzen denaren batez bestekoa”.
Azken hamarkadan etxebizitza berriak eraikitzeko erritmoa “txikia” izan den arren, 1.000 biztanleko 5,7ko ratioarekin, nabarmendu du azken bost urteetan eraikuntzaren erritmoa suspertu egin dela, 2014an eta 2015ean izandako beherakadaren ondoren, batez ere 2015ean Etxebizitzaren Legea sartu zenetik.
2020an, Bilbok 15.485 etxebizitza zituen alokairu-erregimenean (etxebizitzen parke osoaren % 10,5); horietatik 9.312 alokairu librekoak ziren eta 6.173 alokairu publiko sozialekoak (4.212 Bilboko Udal Etxebizitzei zegozkien eta 1.961 Eusko Jaurlaritzaren sozietate eta programei). Alokairu sozialaren zifra hori udalerriko alokairu-erregimeneko etxebizitzen parke osoaren % 40 da, gutxi gorabehera.
Alokairu gehienak, 14.600 baino gehiago (guztizkoaren % 94), diru-laguntza jaso dute, etxebizitza babestua izateagatik edo errenta ordaintzeko laguntza ekonomikoren bat izateagatik. Ildo horretan, 2020an, Eusko Jaurlaritzaren Gaztelagun programak Bilboko 423 gazteri errenta ordaintzeko laguntzak eskaini zizkien.
Jon Bilbaok adierazi duenez, Gazteen Euskal Behatokiaren datuen arabera, 18 eta 34 urte bitarteko 37.000 pertsona oraindik familiaren etxebizitzan bizi ziren 2020an. Gaineratu duenez, diru-sarrerak dituzten 18 eta 44 urte bitarteko 10.000 bilbotarrek etxebizitza baten beharra dute. “Alokairu bat itzali dezakete, baina egoerak eta prezioek ez diete uzten”, esan du.
Bestalde, gogorarazi du 2020ko laugarren hiruhilekoan Etxebiden 16.000 eskaera baino gehiago jaso zirela etxebizitza babestu bat eskuratzeko.
Diagnostikoaren arabera, 2020an Bilboko familien % 5ek birgaitze-motaren bat behar zuen. Bilboko Birgaitzeko Hirigintza Sozietateak, Surbisak, 384 laguntza eman zizkien jabeen erkidegoei iaz 137 etxebizitzatan birgaitze-lanak egiteko, 2,1 milioi euroko balioarekin. Era berean, Eusko Jaurlaritzak 2,2 milioi euro bideratu zituen kapitulu horretara Bilboko etxebizitzetan.
Laguntza horiei gehitzen bazaizkie Udaleko Hiri Plangintzako arloak oztopo arkitektonikoak kentzeko emandako 550.000 euro baino gehixeago, 2020an 4,8 milioi euro baino gehiago eman ziren Bilboko etxebizitzak birgaitzeko lanetarako diru-laguntzetan.
Gainera, zinegotziak gogorarazi du Covid-19aren pandemiak eragindako osasun-krisiaren ondorioz neurri bereziak hartu behar izan zirela Bilboko etxebizitza publikoetako maizterrengan eragin ekonomikoa arintzeko. Ildo horretan, Viviendas Municipalesek hainbat neurri hartu zituen, besteak beste, errentamendu babestuko errentetatik libratzea edo errentamenduen luzapenak.
Jon Bilbaok adierazi duenez, “Hiribilduko etxebizitzaren diagnostikoa lan egiteko dokumentu bat da, zer pentsatua ematen diguna, eta horren inguruan gure urratsak gidatu behar ditugu lanean jarraitzeko eta gure hirian etxebizitzaren arloan dauden beharrizanak konpontzen saiatzeko, gehien behar duten pertsona guztiei etxebizitza eskuratzen lagunduko dieten gizarte-politikak aplikatzen saiatuz eta belaunaldi berriek emantzipaziorako aukera gehiago izan ditzaten eta baliabideak eskuratzeko baldintza hobeak izan ditzaten neurriak bultzatuz”.