Gobernu Kontseiluak gaur onartu du EAEko 2022ko Aurrekontu Orokorren proiektua, 13.107,8 milioi eurokoa (M/€), hau da, aurrekontu operatiboa – Politika publikoetan gastatzeko prest dagoena, amortizazioak alde batera utzita – 694M/€-koa izango da, hau da, iaz baino % 6 gehiago. Zifra horrek azalpen zabalagoa eskatzen du, kontuan hartu behar baita 2021eko aurrekontuan sartutako Covid Funtseko 543M/€horien integrazioa. [Aurrekontuak xehetasunez: kontsultatu zenbat bideratzen den sail bakoitzera]
Horrela, 2022an Covid Programa 349M/€-koa izango da – Hezkuntza eta Osasuna % 100 mantenduz –, eta 194M/€-koa, berriz, sailen gastu-ahalmena handitzera igaroko da; beraz, politika publikoetarako igoera 88M/€-koa izango da ( % 7,6 2021aren aldean). Aurrekontu honen erronka Euskadiren bultzada ekonomikoa da, inbertsio publikoaren ikuspegitik. Horrela, 2022an, Eusko Jaurlaritzak 1.605M/€-ko inbertsioa aurreikusten du, hau da, 2021ean baino % 50 gehiago. Horietatik 165M/€foru-aldundiekin batera erakundeen arteko inbertsio-plan bat egiteko erabiliko dira. “Inbertsio publikoa da 2022ko aurrekontuaren bereizgarria”, baieztatu du Azpiazu sailburuak.
Datozen urteetarako Euskadiren apustu handiak bultzatuko dira, eta erabakitasunez eta berme osoz landuko dira hiru trantsizio handiak: trantsizio teknologiko-digitala, energetiko-klimatikoa eta gizarte- eta osasun-trantsizioa. Eusko Jaurlaritzak Covid-19ak eragindako krisi-egoerari eta horren ondorio ekonomiko eta sozialei aurre egin behar die, baita gobernuaren ekintzaren helburu handiei ere. Europar Batasunak zerga-arauak eteteak eragindako salbuespenezko egoeraren ondoriozko “aurrekaririk gabeko” aukera-leihoa aprobetxatu nahi da. Pedro Azpiazu Ekonomia eta Ogasun sailburuak adierazi duenez, “2022ak inbertsio publikoa maximizatzea eskatzen digu, baimendutako mugak presatuz eta eskura ditugun baliabide guztiak erabiliz”.
Era berean, eta inoiz baino gehiago, Eusko Jaurlaritzak gizarte-politikak bermatzeko eta hobetzeko konpromisoei eusten die, eta proiektu horren % 77 gizarte-politikei dagokie, berriro ere, 10 eurotik 8 inguru.
2022ko aurrekontuak genero-ikuspegi globalaren aldeko apustua jasotzen du, % 16,5, 2021eko aurrekontuetan baino lau hamarren gehiago. Joan den legealditik bultzatutako ikuspegi horren bidez, aurrekontuak genero-ikuspegi integrala hartzen ari dira, genero-berdintasuna lortzera bideratutako ekimen esplizituak finantzatzeaz gain, politika publiko guztietan presente egon dadin.
Baikortasun ekonomiko zuhurra
Urte honetarako espero den hazkundea % 6,7koa da, baina egia da zuhurtzia eskatzen duten zenbait zalantza daudela, hala nola energiaren prezioa eta industria-hornidurarik eza. 2022rako, ingurune ekonomikorako itxaropenak hobetu egin dira, eta horrek eragin positiboa izango du euskal ekonomian, % 6,4ko hazkundearekin.
Ekonomiaren suspertzearekin batera, prezioak igo egin dira, batez ere lehengaiak. Gasaren eta elektrizitatearen balioak oso handiak dira, eta abuztuko KPIa % 3,3ko urte arteko tasara iritsi da, azken hamar urteetako altuenera. Hala ere, azpiko inflazioak ( % 1,0) iradokitzen du aldi baterako fenomenoak direla, eta ziurrenik ez direla epe ertainean finkatuko.
EAEko ekonomiak urte arteko % 18,6ko hazkundea izan zuen 2021eko bigarren hiruhilekoan, baina oraindik ez da lortu birusa iritsi aurreko ekoizpen-maila berreskuratzea, eta datozen hiruhilekoetan lortzea espero da. Euskadiko ekonomia Europakoekin alderatuz gero, ikusten da 2020ko jaitsiera eta egungo errebotea gogorragoak izaten ari direla Euskadin; izan ere, eurogune osoak % 14,3ko hazkundea izan zuen bigarren hiruhilekoan, eta Europar Batasunak % 13,8koa. Euskal ekonomiaren sektore nagusi guztiek aldaketa handiak izan zituzten balio erantsian.
Eskariaren ikuspegitik nabarmendu beharreko ezaugarria kanpoarekiko merkataritza berreskuratzea da. Bost hiruhilekotan behera egin ondoren, 2021eko bigarren hiruhilekoan ondasun eta zerbitzuen esportazioek eta inportazioek urte arteko % 30 inguruko hazkundea izan zuten. Merkataritzaren suspertzea orokorra da, eta botila-lepoak sortzen ari da itsas bidezko salgaien garraioan, enpresek egindako eskaera guztiei irteera emateko edukiontzirik ez dagoelako eta lehengai eta produktu erdilandu jakin batzuk urriak direlako.
Barne-eskariari dagokionez, bi osagai nagusiek kontrakzio-fasea atzean uztea lortu zuten, eta indarrez handitu ziren. Horrela, kapital-eraketa gordina % 21,4 hazi zen urte artean, eta azken kontsumoko gastuak % 18,1eko urte arteko tasa izan zuen hiruhilekoan. Aurrerapen hori kontsumo pribatuaren bultzada handiari esker lortu da ( % 22,6).
Lan-merkatuari dagokionez, BPGren gorakada handiak pandemiaren lehen hilabeteetan galdutako enpleguaren zati handi bat berreskuratzea ekarri zuen. Aurreikuspenen arabera, 2021ean langabezia-tasa % 10,3koa izango da, eta 2022an % 9,5era iritsiko da, Eusko Jaurlaritzaren konpromisoetako bat betez. Datorren urtean 10.800 lanpostu sortuko dira.
Diru-sarrerei dagokienez, foru-aldundien ekarpenak 11.003M/€-koak dira; beraz, 2021eko eta 2022ko aurrekontuetako urtekoak alderatuz gero, zenbatekoa 1.384,7 M (+%14,4) igoko litzateke. Hala ere, urriaren 15eko Finantzen Euskal Kontseiluan aurreikusitako itxierari dagokionez, 10.551,8 M-tik 11.003,9 M-ra igo dira, hau da, 452,1M/€(+%4,3).
Europako Funtsetatik (EGEF, FEAGA, FEADER eta FEMP) datorren zenbatekoa 258,7M/€-koa da, eta Berreskuratze eta Erresilientzia Mekanismotik (MRR) datozenak, berriz, ez dira sartu, nahiz eta aurrekontu-legeak horien integrazioa jasoko duen iritsi ahala.
Aurrekontu-egonkortasuneko helburuek ezartzen dutenez, 2022an EAEko defizita % 0,9 izango da, 2021eko uztaileko AKEan akordioa lortu ondoren. 2022ko aurrekontuetan 683,2M/€-ko zorpetze garbia dago, eta 746,4M/€-ko amortizazioak; beraz, zorpetze gordina (neto+amortizazioak) 1.429,6M/€-koa da. Zorpetzearen aurreikuspena -1.122,8M/€-tan murriztuko da, ekarpenen gehikuntzaren eta 200 m-ko diruzaintzako gerakinen erabileraren ondorioz. Bestalde, 2022an zor publikoak ez du BPGren % 15,6 baino handiagoa izan behar.