Konputazio kuantikoa urrats nabarmenak ari da ematen, hurrengo urteetan egunero erabiliko den teknologia bat izateko. Administrazioak eta inbertitzaileak kapitala injektatzearen aldeko apustua egiten ari dira, qubit-en mundua ahalik eta lasterren errealitate bihurtzeko (qubit bat informazio kuantikoaren gutxieneko unitatea da. Bit batek 0 edo 1 formatuko emaitza bitarrak ematen ditu, eta qubitak, berriz, 0, 1 edo biak batera eman ditzake). Boston Consulting Group-en datuen arabera, 2020an 675 milioi dolar bideratu ziren konputazio kuantikoan inbertitzeko; horietatik 528 milioi, hardwarea garatzeko. Aurreko urtean, 211 milioi dolarreko arrisku-kapitala inbertitu zen. 2021. urterako, 800 milioi dolar baino gehiagoko inbertsioak aurreikusi dituzte, talde horren arabera.
Egia esanda, Euskadin hainbat ‘start-up’, ‘hub’, ikerketa- eta hezkuntza-zentro eta laguntza-ekimenetan oinarritutako konputazio kuantikoko ekosistema sortzen ari da. Zerrenda horretan sartu den azkenetako bat Quanvia da, Euskal Herriko Unibertsitatearen (EHU/UPV) ‘spin-off’ bat, munduko merkatu kuantikoan leku bat hartu nahi duena, konputazio kuantikoa adimen artifizialarekin uztartzen duen estrategia baten bidez. “Hiru kontzeptutan zentratuko gara: prestakuntza eta hezkuntza, ikerketa, eta enpresentzako eta administrazioentzako aholkularitza”, zehaztu du Enrique Solano CEOak.
Soluzioen katalogoaren barruan, finantza-produktuak optimizatzera bideratutako softwarea sortzea dago. Konputazio kuantikoaren gakoa ordenagailu arruntek ez dituzten aukerak eta konputazio-abiadurak eskaintzea da. Horrela, datu kopuru handiak aztertu eta ondorioak azkarrago atera daitezke. Finantza-produktuez gain, Quanviak honako hauek ere izango ditu ardatz, besteak beste: sektore medikorako molekulen diseinua, material berrien diseinua, optimizazio-metodoak eta biomedikuntza, Solanok nabarmendu duenez: “Beharbada, biomedikuntzan dago berritasun handiena, eta bertan kokatzen diren enpresa gutxi daude. Guk sektore horretan hazteko produktuak eta planak ditugu. Biomedikuntzari buruz hitz egiten dudanean, ohiko ordenagailuentzat ezinezkoa den konplexutasun konputazionaleko molekula eta DNA kateen proteinak diagnostikatzeko edo modelizatzeko sentsore kuantikoak garatzeko konputazio kuantikoaz ari naiz”.
Algoritmoen garapena
Quanviaren beste elementu bereizgarri bat erabat disruptiboak diren algoritmoen garapena da, Solanok nabarmentzen duen bezala: “Finantzetarako, kimikarako, optimizaziorako, machine learningerako, biomedikuntzarako eta abarretarako sortu ditugun konputazio kuantikoko produktuak planetako algoritmo azkarrenak eta indartsuenak dira. Ez dizut asko esango, patentatzeko prozesuan baikaude, baina egiaztatuta daude. Adibidez, faktorizazio-algoritmo bat dugu, Shor baino handiagoa. Finantzetarako algoritmoak ditugu, lehiakide guztien gainetik daudenak. Produktu bereizgarriekin merkatura sartzeko aukera ematen diguten metodoak aurkitu ditugu azken urteotan, eta, etorkizunaz hitz egiten dizuten gure lehiakideak ez bezala, gu orainaz ari gara. Hurrengo hilabeteetan, gure algoritmoek 100 eta 1.000 qubit artean baino ez dituzte beharko abantaila kuantikoa lortzeko, eta gaur egun milioika qubit behar direla esaten da. Zergatik? Trinkoagoak garelako, hurrengo hilabeteetan agertuko diren software eta hardware diseinu originalak ditugulako. Etorkizuna garai honetara ekartzeko jaio da Quanvia”.
Osasunaren esparruan, Quanviak giza burmuinaren jarduera neuronala neurtzeko gailuekin ere esperimentatu du, bere CEOak azpimarratu duenez: “Giza burmuinaren jarduera neuronalari buruz Brain Computer Interface gailua erabiliz egin dugun lehen kontaktua da. Gailu hori buruan jartzen da eta burmuinaren jarduera neurtzeko gai da, eta garuneko seinaleak jaso eta ordenagailu-eramangarri batera bidaltzen ditu. Horri esker, diagnostikorako sentsore kuantikoak gara ditzakegu”.