Pedro Sánchezen Gobernuak pentsioen itsulapikoa indartzeko kotizazio sozialak handitzeko duen asmoak eragin handiagoa izango du Euskadin, Estatuko soldata handienak baititu. EAEko batez besteko kotizazio-oinarria 2.300 eurotik gorakoa da hilean, Estatuko batez bestekoa baino ia 400 euro gehiago. Sánchezek planteatzen duen puntu erdiko gehikuntzak 10 euro inguruko (enpresaren eta langilearen artean ordaindu beharrekoa) aparteko ekarpena suposatzen du Espainiako batez besteko soldatarako, Euskadin 11-12 euro gehiago izango liratekeenak.
Kotizazio-oinarria, Gizarte Segurantzari zenbat ordaindu behar zaion kalkulatzeko erreferentzia dena, ez dator bat zehazki soldata gordinarekin, baina ez dago urrun. Espainian, INEren datuen arabera, batez besteko gordina urtean 24.000 euro baino gehixeago da, hau da, zenbaki biribiletan 2.000 euro gordin 12 ordainsaritan eta 1.700, zenbaketa 14 ordainsaritan eginez gero, ohikoa dena. Beraz, termino garbietan, estatu mailako batez besteko soldata 1.500 euro ingurukoa da, eta kopuru horri dagokio Gizarte Segurantzako ministroak, José Luis Escrivák, proposatzen duen aparteko % 0,5 horrekin Gizarte Segurantzako kuota hilean 10 euro igotzea.
Ministroaren proposamena datorren urtetik aurrera puntu erdiko igoera hori aktibatzea da, eta hamarkada batean egongo litzateke indarrean, hau da, 2032ra arte gutxienez. Ez dago argi, ordea, igoera zein aldetan eroriko litzatekeen, enpresariak ordaintzen duen Gizarte Segurantzaren zatian, hori baita nagusia, langileari dagokion zatian edo errekargua banatzen den. Gai hori eta proposamenaren gainerako xehetasunak gizarte-eragileekin negoziatzen jarraituko da, Gizarte Segurantzaren kutxak elikatzeko helburuarekin, pentsioen ordainketari aurre egin ahal izateko. Horrela, Jose Luis Escriváren ministerioak Mariano Rajoyren aurreko Gobernuak pentsioak doitzeko diseinatutako sistemaren alternatiba gisa marraztu nahi duen ibilbidea taxutzen du, pentsiodunen, sindikatuen eta beste gizarte-eragile batzuen taldeak oso protestatu baitute, eta, hain zuzen ere, Gizarte Segurantzaren diru-sarreren aldean fokua jartzea eskatzen dute, gastuan murrizketen aldeko apustua egin beharrean.
Aparteko injekzio hori Erreserba Funtsa delakoaren bidez egingo litzateke, hau da, pentsioen itsulapikoa izenez ezagunagoa denaren bidez. Azken urteotan, sistema horrek sarrera-irteeren artean dituen etengabeko saldo negatiboek asko murriztu dute. Itsulapikoak 2.000 milioi euro pasatxo ditu orain, 2011n 66.000 baino gehiago izatera iritsi zenean.
Jakina, Escriváren formulak gehiago ordainduko ditu nomina altuenak. Langile bakoitzeko zifrek adierazgarriak ez diruditen arren, kotizazioen igoera osotasunean ikusi behar da, eta, zentzu horretan, euskal enpresak dira beren kontuak gehien baldintzatuko dituztenak, azkenean Jaurlaritzaren proposamenak izapideak gainditu eta argia ikusten badu.
Euskadin batez besteko soldata bati dagokionez, 2.000 euro gordin baino zertxobait gehiago 14 ordainsaritan (batez besteko kotizazio-oinarriak 2.339 euro dira Araban, 2.330 Gipuzkoan eta 2.302 Bizkaian), % 0,5eko igoera horrek Gizarte Segurantzari hilean 11 euro baino gehixeago ordaintzea ekarriko lioke langile bakoitzeko, Estatuko lurralde gehienen gainetik, argi eta garbi.
Izan ere, EAEren ondoren, Nafarroak, Bartzelonak eta Madrilgo Erkidegoak bakarrik dituzte 2.000 eurotik gorako batez besteko oinarriak. Espainiako Estatuko batez bestekoa muga horretatik (1.924 euro) hain hurbil badago, Madrilek eta Bartzelonak Gizarte Segurantzan kotizatzen dutenen kopuru handiena erregimen orokorrean biltzen dutelako da, bost milioi inguru.
Beraz, batez bestekoaren azpitik daude Espainiako probintzia gehienak. 1.600 euro inguruko kotizazio-oinarriekin, Badajoz, Cáceres, Alacant edo Almería bezalako eremuek langile bakoitzeko 7 eta 8 euro arteko aparteko ekarpena egingo lukete Escriváren proposamenarekin.
Nolanahi ere, gogoratu behar da kotizazio-oinarria zuzenean lotuta dagoela erretiroa bezalako prestazioen kalkuluarekin, eta, beraz, euskarri handiago horrek pentsio handiagoei ere eragiten diela.
SEKTOREKO HITZARMENA
Nadia Calviño lehen presidenteordeak atzo, asteazkena, ez zuen Escrivák kotizazioei buruz egindako proposamena baloratu nahi izan, eta “eztabaidak nola eboluzionatzen duen” ikusteko deia egin zuen. Calviñok, hori bai, 2013an PPk planteatutako sistemak alternatiba bat behar zuela azpimarratu zuen, pentsiodunentzako murrizketa bat zelako.
Bestalde, Ekonomiako ministroak Cadena Ser irrati-katean defendatu zuen garrantzitsua dela sektoreko hitzarmenari enpresakoaren gaineko nagusitasuna itzultzea, pisu-zerbitzariak (kellyak) bezalako kolektiboek bizi duten prekarietatearekin amaitzeko gutxieneko baldintzak finkatzeko.
Calviñok alderdi hori aipatu zuen gizarte-eragileekin lantzen den funtsezko gai gisa, eta Rajoyren lan-erreformaren alderdi polemikoenetako bat indargabetzea dakarrela, enpresa-hitzarmenari lehentasuna ematea, alegia.
Sindikatuentzat garrantzitsua da sektorea erreferentzia nagusitzat izatea, defentsa kolektiboa errazten baitu, batez ere enpresa oso txikietan, non ez dagoen langileen ordezkaririk ere. Aldiz, patronalentzat beti izan da funtsezko eskaera enpresa bakoitzean lan-baldintzak erraz egokitzea ahalbidetuko duen erregulazio propioa izatea.