Pedro Sanchezen Gobernuak pentsioen itsulapikoa indartzeko kotizazio sozialak handitzeko duen asmoak eragin handiagoa izango du Euskadin, Estatuko soldata handienak baititu. EAEko batez besteko kotizazio-oinarria 2.300 eurotik gorakoa da hilean, Estatuko batez bestekoa baino ia 400 euro gehiago. Sanchezek planteatzen duen puntu erdiko gehikuntzak hamar euro inguruko (enpresaren eta langilearen artean ordaindu beharrekoa) aparteko ekarpena dakar Espainiako batez besteko soldatarako, hau da, hamaika eta hamabi euro artean gehiago Euskadiren kasuan.
Batez besteko kotizazio-oinarria, Gizarte Segurantzari zenbat ordaindu behar zaion kalkulatzeko erreferentzia dena, ez dator bat zehazki soldata gordinarekin, baina ez dago urrun. Espainian, INEren datuen arabera, batez besteko soldata gordina urteko 24.000 euro baino zertxobait gehiago da, hau da, zenbaki biribiletan 2.000 euro gordin hamabi ordainsaritan eta 1.700, zenbaketa hamalau ordainsaritan eginez gero, ohikoa dena. Termino garbietan, beraz, estatu mailako batez besteko soldata 1.500 euro ingurukoa da, eta kopuru horri Gizarte Segurantzaren kuota hilean hamar euro igotzea dagokio.
Pedro Sanchezen Gobernuaren proposamena datorren urtetik aurrera puntu erdiko igoera hori aktibatzea da, eta hamarkada batean egongo litzateke indarrean, hau da, 2032ra arte gutxienez. Ez dago argi, ordea, zein aldetan eroriko litzatekeen igoera, baldin eta enpresaburuak, nagusia denak, ordaintzen duen Gizarte Segurantzan langileari dagokion zatian edo, hau da, ziurrenik, errekargua bien artean banatuko litzatekeen. Gai hori eta proposamenaren gainerako xehetasunak gizarte-eragileekin negoziatzen jarraituko da, Gizarte Segurantzaren kutxak elikatzeko helburuarekin, pentsioen ordainketari aurre egin ahal izateko.
Horrela, Jose Luis Escrivaren ministerioak Mariano Rajoyren aurreko Gobernuak pentsioak doitzeko diseinatutako sistemaren alternatiba gisa marraztu nahi duen ibilbidea taxutzen du, pentsiodunen, sindikatuen eta beste gizarte-eragile batzuen taldeak oso protestatu baitute, eta, hain zuzen ere, Gizarte Segurantzaren diru-sarreren aldean fokua jartzea eskatzen dute, gastuan murrizketen aldeko apustua egin beharrean. Aparteko injekzio hori Erreserba Funtsa delakoaren bidez egingo litzateke, hau da, pentsioen itsulapikoa izenez ezagunagoa denaren bidez. Azken urteotan, sistema horrek sarrera-irteeren artean dituen etengabeko saldo negatiboek asko murriztu dute. Itsulapikoak 2.000 milioi euro pasatxo ditu orain, 2011n 66.000 baino gehiago izatera iritsi zenean.
Jakina, Escrivaren formulak gehiago ordainduko ditu nomina altuenak. Langile bakoitzeko zifrek adierazgarriak ez diruditen arren, kotizazioen igoera osotasunean ikusi behar da, eta, zentzu horretan, euskal enpresak dira beren kontuak gehien baldintzatuko dituztenak, azkenean Jaurlaritzaren proposamenak izapideak gainditu eta argia ikusten badu.
Euskadin batez besteko soldata bati dagokionez, 2.000 euro gordin baino zertxobait gehiago hamalau ordainsaritan (batez besteko kotizazio-oinarriak 2.339 euro dira Araban, 2.330 Gipuzkoan eta 2.302 Bizkaian), % 0,5eko igoera horrek Gizarte Segurantzari hilean hamaika euro baino gehixeago ordaintzea ekarriko luke langile bakoitzeko, Estatuko lurralde gehienen gainetik, argi eta garbi.
Izan ere, Euskadiren ondoren, Nafarroak, Bartzelonak eta Madrilgo Erkidegoak bakarrik dituzte 2.000 eurotik gorako batez besteko oinarriak. Espainiako Estatuko batez bestekoa muga horretatik (1.924 euro) hain hurbil badago, Madrilek eta Bartzelonak Gizarte Segurantzan kotizatzen dutenen kopuru handiena erregimen orokorrean biltzen dutelako da, bost milioi inguru.
Beraz, batez bestekoaren azpitik daude Espainiako probintzia gehienak. 1.600 euro inguruko kotizazio-oinarriekin, Badajoz, Caceres, Alacant edo Almeria bezalako eremuek langile bakoitzeko zazpi-zortzi euro estra emango lituzkete Escrivaren proposamenarekin.
Nolanahi ere, gogoratu behar da kotizazio-oinarria zuzenean lotuta dagoela erretiroa bezalako prestazioen kalkuluarekin, eta, beraz, euskarri handiago horrek pentsio handiagoei ere eragiten diela.
Nadia Calviño lehen presidenteordeak ez zuen atzo Escrivak kotizazioei buruz egindako proposamena baloratu nahi izan, eta “eztabaidak nola eboluzionatzen duen” ikusteko deia egin zuen. Calviñok, hori bai, 2013an PPk planteatutako sistemak alternatiba bat behar zuela azpimarratu zuen, pentsiodunentzako murrizketa bat zelako.
Bestalde, Ekonomiako ministroak defendatu zuen garrantzitsua dela sektoreko hitzarmenari enpresakoaren gaineko prebalentzia itzultzea gutxieneko soldata-baldintzak finkatzeko, pisu-zerbitzariek (kellyak, esaterako) bizi duten prekarietatearekin amaitzeko.
Calviñok alderdi hori aipatu zuen gizarte-eragileekin lantzen den funtsezko gai gisa, eta Rajoyren lan-erreformaren alderdi polemikoenetako bat indargabetzea dakarrela, enpresa-hitzarmenari lehentasuna ematea, alegia.
Sindikatuentzat garrantzitsua da sektorea erreferentzia nagusitzat izatea, defentsa kolektiboa errazten baitu, batez ere enpresa oso txikietan, non ez dagoen langileen ordezkaririk ere. Aldiz, patronalentzat beti izan da funtsezko eskaera enpresa bakoitzean lan-baldintzak erraz egokitzea ahalbidetuko duen erregulazio propioa izatea.