Amsterdamgo Udalak hotel berrien eraikuntza geldiarazteko hartutako erabakiak, “Berritzen edo handitzen ari den auzo batentzat balio erantsia” dakarrenean izan ezik – Horrek esan nahi du erdiguneko eta mendebaldeko barrutietan establezimendu berriak instalatzeari betoa jartzea, horiek baitira turistikoenak, eta hiri horretara joaten diren milaka bisitariek sortzen dituzten pilaketak, zarata eta eragozpenak murriztea –, berriro ere jarri du mahai gainean hiri turistiko batek zer eraiki nahi duen galdetzeko beharra.

Amsterdamgo Udalak hartutako erabakia aste honetan aplikatu da eta 20.000 hotel logela berri ezartzea eragotziko du. Bartzelonako Udalak onartutakoaren antzekoa da, hiriko hotel, ostatu, pentsio eta aterpetxe berriak irekitzea mugatu baitzuen. Neurriaren ondorioz, ohe berrien eskaintza jaitsi egin da, 2017an, hura aldarrikatu zen urtean, % 20 igo zen, eta indarrean egon den lau urteetan, berriz, urtean % 1 hazi da. Horren ondorioz, hotelen eskaintza ez da kolapsatu eta gainezka egin du, eta, ondorioz, Bartzelonak turismo-helmuga gisa duen kalitatea degradatu egin da.

Distantziak alde batera utzita, Donostian antzeko egoerara irits gaitezke, baldin eta hotel-eskaintzaren hazkunde jasangarria bultzatzen duten neurriak aplikatzen ez badira, hiriko bizi-kalitatea eta nortasuna mantenduz, biztanleekiko kontziliazioa eta bizikidetza ahalbidetzen dituen helmuga turistiko ospetsu gisa duen irudia kaltetzea saihesteko.

Eskaera gainditzen duen hotel-eskaintza zorigaiztoko batek lehia handitzea eta prezioak murriztea eragiteaz gain, azken urteotan Donostian erregistratu diren hotel-inbertsioen errentagarritasuna murriztea ere eragiten du, baita hirira iristen den bisitariaren maila ekonomikoaren balio-galera handia ere, horrek biztanleen ongizatean eta bizi-kalitatean masifikazio eta eragin garrantzitsua dakarren guztiarekin. Alde horretatik, Bartzelona eta Bilbo izan behar dira elkarri begiratzeko ispiluak, tentaldian ez erortzeko.

Azken sei urteetan, 36 hotel berriren lizentziak eman dira Donostian, eta, Gipuzkoa osoan, ostatuak, pentsioak eta aterpetxeak barne hartzen dituen ostatu-establezimenduen kopurua 2015ean zeuden 241etik 2019an erregistratutako 290era igaro da, eta horiei gehitu behar zaizkie azken urte eta erdian gehitu diren batzuk, nahiz eta turismo-sektorean eragin duten pandemiaren murrizketak. Establezimendu horien bi heren, gutxi gorabehera, Donostian daude.

Une honetan, lau hotel eraikitzen ari dira Donostian, eta beste bost obrak hasteko izapideetan daude, horietako bi, bitxia bada ere, duela gutxi arte erlijio-ordenen mendeko ikastetxeak izan diren eraikinetan. Arraroa dirudien arren, ez dira kasu isolatuak. Azken bi urteetan, lehen mojen komentu ziren establezimenduak, emakumeen ikastetxe erlijioso bat eta Donostiako Elizbarrutiaren bi eraikin sartu dira Donostiako ostatu-parkean.

Donostiak azken urteotan izan duen garapen turistiko garrantzitsuak, hoteletan eta sektorearekin lotutako beste jarduera batzuetan inbertsio garrantzitsuak egitea eragin duenak, eragin negatiboa izan du herritarren bizi-kalitatean, eta horrek planteatu eta kontuan hartu beharreko zenbait gai sortzen ditu. Adibidez, hiriko zenbait eremuren identitatea galtzea, parke tematiko moduko bat bihurtu baitira, ohitura eta jarduteko modu herrikoiak erabilerarik gabe utziz; eskaintzaren kalitatearen jaitsiera; zerbitzu publikoen prestazioaren urritasuna, kudeaketa instituzional zein pribatukoa; prezioen igoera eta, okerragoa dena, Donostiako eremu batzuen gentrifikazioa. Prozesu hori dagoeneko ikusten ari gara inguruko hirietan, Biarritzen esaterako, non jatorrizko biztanleak lekuz aldatzen ari diren, okupatu zitzaketen etxebizitzak kanpotik etorritako pertsonek erosten dituztelako, erosketa-maila handiagoarekin.

Hotel-eskaintza neurriz gaindikoa eta turismo jasangarri eta herritarren ongizatearen bermatzaile baten parametroekin bat ez datorrena, eta horrek sektore honetako beste hiru puntalen (gastronomia, ostalaritza eta merkataritza) masifikazioa eta uniformizazioa dakarren guztia, Donostiako turismo-eredu propio baten garapen faltaren emaitza izan daiteke.

Udal erakundeek ez dute gehiegizko kezkarik sumatzen behar horren inguruan, 2020an, martxora arte, zenbait auzotan (hala nola Erdialdean eta Grosen) hotel berriak eraikitzeko lizentzien emakida bertan behera uzteko erabakia izan ezik, gizarte-eragileek, auzo-mugimenduek eta zenbait talde politikok ildo horretan egindako eskaerari erantzuteko. Aurtengo apirilean, kontzeptua aldatu zen, eta udal-gobernuak hirigintza-arau batzuk onartu zituen, Hiri Antolamenduko Plan Orokorraren (HAPO) barruan. Arau horien arabera, eremu horietako hotel-jarduerak eta Antigua auzoak ezin dute gainditu hirugarren sektoreko erabileretara bideratutako azaleraren % 25. Alde Zaharra baztertuta dago, hirugarren sektoreko azaleraren % 30 baino gehiago ostalaritza- eta ostatu-jardueretara bideratuta dagoelako.

Era berean, beharrezkoa da Donostia berrikuntzatik, ekintzailetzatik eta belaunaldien arteko errelebotik munduko gastronomia-bikaintasuneko helmuga gisa hartuko dela bermatzeko neurriak abian jartzea, bere balio-kate osoan. Erronka hori erronka gisa aurkezten da, eta ahalegin guztiak eskaini behar zaizkio, hiriaren nortasun-ezaugarrietako bat izateaz gain, turismoaren erakargarritasun handienetako bat izaten jarrai dezan.

2030erako Plan Estrategikoa egitea aukera bikaina izan daiteke Donostiako hiribururako nahi den turismo iraunkorraren ereduaren oinarriak ezartzeko eta beste helmuga turistiko batzuetan ikusi ditugun ondorio kaltegarriak saihesteko. Donostiako Udala plan hori hiriko eragile ekonomiko eta sozialek eztabaidatu eta aztertu behar dute. Sektorean, hotelak eraikitzeko lizentzien emakidan bost urteko luzamendua ezartzeko beharra planteatzen ari diren ahotsak daude, amaierarik ez duela dirudien garapena geldiarazteko, eta, azken finean, negozio horien inbertitzaileei ez ezik, hiria bera eta bertako biztanleak ere kaltetuko ditu, are larriagoa dena. Hobe da prebenitzea…

Sektorean badira hotel berriak eraikitzeko lizentzien emakidan bost urteko luzamendua ezartzeko beharra planteatzen duten ahotsak

Egilea Andoni Beitia