Gobernuak 2022rako aurreikusitako gutxieneko bizi-sarreraren (GBS) % 3ko igoera ez da nahikoa Espainiako biztanleriaren % 21 pobrezia-arriskutik ateratzeko; izan ere, Estatistikako Institutu Nazionalaren (INE) bizi-baldintzei buruzko azken inkestaren arabera, muga horretan dago. Izan ere, ia 4.000 euroko aldea dago heldu batek datorren urtean jasoko duen laguntzaren (urtean 5.808 euro) eta era horretako etxeetarako miseria-arriskuaren atalasea finkatzen duen 9.626 euroko errentaren artean. Hau da, espainiar batek arrisku-atalasearen azpitik ez egoteko behar duen diru guztiaren % 60 baino ez du estaltzen.
Gobernuaren laguntzaren eta pobrezia-atalasearen arteko aldea 9.000 eurotik gorakoa da bi helduz eta bi haurrez osatutako familietan. Familia horiek 11.035 euro jasoko dituzte GPIaren bidez, baina pobrezia-arriskuari ihes egiteko gutxieneko errenta 20.215 eurokoa da, INEk dioenez. Horrela, herritar guztiek duintasunez bizitzea ahalbidetuko dien gutxieneko diru-sarrerak izateko pentsatutako neurria ez da nahikoa.
Sorospena familia kalteberen diru-sarrerak osatzeko diseinatuta dago; ez da langabeentzat bakarrik edo inolako sarrera ekonomikorik gabe egiten. Dena den, arazoa da ezin dela inoiz gainditu Jaurlaritzak ezarritako errenta-muga. Laburbilduz: baimentzen den gehieneko diru-sarrera arauak 14 familia-motaren arabera jasotzen duena da.
Horrela, bakarrik bizi den pertsona heldu batek gehienez ere 484,03 euro jaso ahal izango ditu hilean; bi adingabe dituzten bi helduren kasuan, kopuru hori 919,66 eurora igotzen da, baina bizikidetza-unitate handienean ere (lau heldu eta adingabe bat hartzen ditu barnean) errenta ez da 1.065 eurotik gorakoa. Kopuru horiek EINek ezarritako arrisku-atalasetik ateratzeko familia-unitate bakoitzak hilero sartu beharko lukeenaren erdia baino pixka bat gehiago dira, pertsona bakar baten kasuan hilean 802 eurokoa baita.
Adingabeak ardurapean dituzten familientzako GPIa eskuratzeko tarteak handitzen dituen haurrentzako osagarria gorabehera, errenta EINek ezarritako pobrezia-atalasearen barruko mailetan mantentzen da. Laguntza hori 100 euro gehiago da hileko 0 eta 3 urte bitarteko haurrentzat, 70 euro 3 eta 6 urte bitartekoentzat eta 50 euro 6 eta 18 urte bitartekoentzat. Horrek esan nahi du, kasurik onenean, haur txiki batekin bizi den pertsona batek 835 euro jasoko dituela hilean.
Sindikatuak eta analistak bat datoz gizarte-laguntza urria dela esatean. Langileen Batasun Orokorrak (UGT) zehaztu du % 3ko igoera ez dela iristen ezertarako, eta ezinezkoa dela pertsona bat hilean 484 eurorekin bizitzea. Ana Isabel Gracia erakundeko gizarte-politiketako eta etxebizitzako idazkariaren arabera, igoera hori ez dator bat Gobernuak haiekin negoziatu zuenarekin.
Julen Bollain baldintzarik gabeko oinarrizko errentan espezializatutako ekonomialariaren eta Europako Fundazio Berdearen kolaboratzailearen ustez, laguntza hori ez da nahikoa, eta, gainera, pertsonak pobreziaren tranpan erori ondoren ematen da; beraz, ia ezinezkoa da beren egoera iraultzea.
Azken batuketa ez da kritikatzen duten gauza bakarra; bi fronteek eskatzen dute orain arte lanerako pizgarririk ez sartzea eta hain baldintza zorrotzak gordetzea, nahiz eta Gobernuak uste izan malgutu egingo direla irismena zabaltzeko. Bollain, edonork oinarrizko errenta bat jaso beharko lukeela uste duena, ziur dago eskaera egin aurreko urtean gutxienez legezko bizileku jarraituaren irizpideak milaka etorkin babesik gabe uzten dituela. Eta Carlos Bravo CCOOko idazkariak uste du beharrezkoa dela estaldura berrikustea, birdefinitzea eta zabaltzea, horrelako errenten berme batek behar duen irismena izan dezan. Berme hori Europako beste herrialde batzuetan ere badago.
Gutxieneko bizi-sarreraren eskatzaileak: haien profila
Emakumea, 44 urtekoa eta gutxienez adingabe bat etxean bizitzen. Horrelakoa da eskatzailearen batez besteko profila gutxieneko bizi-sarrerari dagokionez, Gizarteratze, Gizarte Segurantza eta Migrazio Ministerioaren datuetatik ondorioztatzen denez. Maria Milagros Paniaguak, erakunde horretako idazkari nagusiak, zehaztu du titularren % 66 emakumeak direla eta guraso bakarreko ia 80.000 etxetara iristen dela, gehienak emakumeak buru direla.
GPIa jasotzen duten etxeetan 682.808 pertsona bizi dira guztira, Espainiako biztanleriaren % 1,45 gutxi gorabehera. Datu hori Arope 2020 txostenarekin alderatuz gero, Espainian gabezia material larria duten pertsonen kopurua baino ia hiru aldiz txikiagoa da ( % 4,7).