Irailean, lan egiten dudan ENBA nekazaritza-erakundeak bere sorreraren 30. urteurrena ospatu zuen, eta antolatutako ekitaldian, barne-kontu gutxi batzuez gain, NPBren negoziazio amaigabeari ekin zitzaion. Horretarako, Ignacio López-Asenjo ASAJAko Nazioarteko Gaietarako zuzendariaren laguntza ezin hobea izan zen. Haren erakusketa mahai inguru batekin osatu zen, eta bertan, Jorge Garbisu, Eusko Jaurlaritzako Nekazaritza Zuzendari Artisauak eta Artisauak parte hartu zuten.

Azalpenean zehar, ezin bestela izan, López-Asenjok nekazari aktiboaren definizio arantzatsu eta problematikoari heldu zion (benetako nekazari terminoa jada baztertua izan da ofizialki onartu aurretik ere), azken finean, NPBren hartzaile kopurua kontrolatzeko aurreikusten den iragazkietako bat baita, eta horren bidez, sistemara sartzeko atea zabaldu edo estutu egiten da. Zertaz ari garen jakin dezagun, komeni da gogoraraztea Euskadin 7.800 jasotzaile daudela 3.000 euroko batez besteko laguntzarekin, Nafarroan 12.600 (5.100 euroko batez besteko laguntzarekin) eta Estatu osoan 680.000 hartzaile (4.200 euroko batez besteko laguntzarekin).

Ministerioaren proposamenak jasotzen duen definizioaren arabera, eta, dirudienez, urriaren erdialdean egingo den Konferentzia Sektorialean onartuko da, eta norbaitek Konferentzia guztien Ama gisa kalifikatu zuen. Definizio horren arabera, nekazari aktibotzat hartuko da REASSen autonomo gisa alta emanda dagoen edo, gutxienez, bere diru-sarrera guztien % 25 bere ustiategian sortutako nekazaritza-jardueratik datozela frogatzen duen titular oro, hau da, 5.000 euro baino gehiago jasotzen dituen nekazaritza-jardueratik datorrena, edo, hemen, hau da, hau da, hau da, bere ustiategian sortutako nekazaritzarik handiena. Edonola ere, sarrera hirukoitz bat aurreikusten da sistemara, zeinarekin, lau eta lau esanda, edozein pitxitxi bizidun sartuko baita, orain arte bezala, eta, azken finean, zentzu horretan, gutxi edo ia ezer ez, aldatuko baita.

Eta hori guztia, ez dezagun ahaztu, Europako funtsak % 10 inguru murrizten diren testuinguru batean, erraz aurreikustea mahaira ateratako eltzeak % 10 elikagai gutxiago baditu eta mahaiaren inguruan, kasurik onenean, mahaikide kopuru bera badugu (pixkanaka, Erreserba Nazionalaren bidez azpisektore berriak sartzearekin batera haziko dena), jankide bakoitzak laguntza txikiagoa izango duela edo bai jasoko duela.

Bestalde, komenigarria litzateke pertsona multzo zabal bati begiratzea, erretiratuei, jasotzen dituzten pentsio penagarriak direla-eta, lurrarekiko eta beren animaliekiko atxikimenduaz harago, beren ustiategian lanean jarraitu behar baitute azken eguna iritsi arte. Nahikoa da datuei begiratzea gaur egun bizi dugun eta urte gutxiren buruan eztanda egingo duen dramaren kontuan erortzeko; izan ere, jasotzaileen % 0,62 baino ez ditugu 25 urtetik behera, eta % 8,30 25 eta 40 urte bitartean, beste muturrean, ia % 40 dugu; zehazki, % 38,14 erretiroa hartzeko adinean dago, 65 urte baino gehiago baititu.

Ulertuko duzuenez, hartzaileen % 40 horiek iltze erre gisa atxikitzen zaizkie beren eskubideei (eta lurrei), eta eragotzi egiten dute, bestalde, erantzun logiko eta proportzionatua ematea beste ekoizle guztiei, baita pluriaktiboei ere (mistoak, gure jargan), jarduera badutelako eta ekoizpenaren, ekonomiaren eta jardueraren bidez kudeatutako lur gehienen ehuneko handia osatzen dutelako.

Jakina, milaka nekazari nagusik osatutako % 40 hori hauteskunde-aletegi garrantzitsua da zenbait indar politikorentzat, eta, logikoa denez, indar horren indarraren jakitun izanik, estutzeraino presionatzen dute, bai publikoki, bai modu pribatuan, hurbilen dauden politikariei estakadan utz ez ditzaten; horrek, bidenabar, zezena adarretatik harrapatuko duten politikari ausartak egotea eragozten du.

Hala ere, aurrekoa esanda, egia da gai honen konponbideak, konplexua izateaz gain, gainditu egiten duela nekazaritza-ministerioa, eta, beraz, premiazkoa dela ministerioen arteko, gobernuen arteko eta alderdien arteko konponbide bat, problematikari sektore anitzeko ikuspegi batetik helduko diona, eta, horrela, egungo egoerarekin amaitzen da, non Europako nekazaritza-laguntzek, gutxienez % 40an, helburu sozial gehiago betetzen baitituzte nekazaritzakoak baino. Politikari batek esaten zuen, eta haren izenak babesten nau, NPBa ezin zela DSBE moduko bat izan (Estatuan ezarri nahi duten BGGren antzeko zerbait).

Hala eta guztiz ere, ez nuke nahi nekazaritzako erretiratuak arazo bakartzat hartzea, nahiz eta egia izan haiek direla gure gazte askok ezagutzen ez duten jakinduria eta jakinduria gordetzen dutenak, eta, alde praktikotik begiratuta, erretiratu horiek dira beren eskuetan lurrak, makineria, ukuiluak eta abar dituztenak, inoiz transmititu nahi ez lituzketen gazteei transmititu behar zaizkienak, nahiz eta inoiz ez diren behar baino gehiago transmititu behar.

Egilea Andoni Beitia