Prezioek ez diete etenik ematen euskal etxeei, eta langileen soldatekiko distantzia handiagoa da. Azaroan, inflazioa % 5,6koa izan zen Estatuan, hau da, bi hamarren igo zen urritik, eta maximo historiko berri bat ezarri zen 1992ko irailetik. Euskadiren datua ezagutzeko zain, hamarren bat gora edo behera, ildo horretan egongo baita, bizitzaren kostuaren igoera eta euskal langileen soldaten igoera ( % 0,92) alderatuz gero, bost urteko inflaziorik handiena hauxe da:
Hala ondorioztatzen da Estatistikako Institutu Nazionalak (INE) atzo argitaratutako Kontsumoko Prezioen Indizearen (KPI) aurrerapenetik; izan ere, haren datuen arabera, igoera hori gertatu zen elektrizitatearen prezioek behera egin zuten arren, urriarekin alderatuta. Elikagaien prezioen igoera eta, neurri txikiagoan, erregaiena daude goranzko bilakaera horren atzean, 2020ko azaroan bi kategoriak jaisten ari baitziren.
INEk zabaldutako aurrerapenak – Hilaren erdialdean ezagutuko da EAEko datua – Adierazten du azpiko inflazioa – Elikagaien eta energiaren prezioa barne hartzen ez duena – % 1,7an kokatu zela hilabete honetan, urrian baino hiru hamarren gehiago eta KPI orokorra baino ia lau puntu beherago. Prezioen igoera bizkortuz joan da urteak aurrera egin ahala.
Urte arteko KPIaren tasa % 0,5ean hasi zen urtarrilean, otsailean aldaketarik gabe, eta orduz geroztik nabarmen igo da: martxoan % 1,3 izatetik apirilean % 2,2 izatera, maiatzean % 2,7 izatera, ekainean % 2,7 izatera, uztailean % 2,9 izatera, abuztuan % 3,3 izatera, irailean % 4 izatera eta urrian % 5,4 izatera. Zifrak ez datoz bat 2020koekin; izan ere, ekitaldiko hamabi hilabeteetatik bederatzitan tasa negatiboak izan ziren.
Hileko tasari dagokionez, prezioak % 0,4 igo ziren azaroan urriarekin alderatuta, INEren arabera, eta gaur ezagututako datuak oraindik behin-behinekoak direla gogorarazi du. Kontsumoko prezioen indize harmonizatuak (KPI) metodo berarekin neurtzen du prezioen bilakaera eurogune osoan, eta % 5,6an kokatu zen urte arteko tasan eta % 0,3an hileko tasan.
2021ean prezioek gora egin dute nabarmen, eta horrek soldatapekoei erosteko ahalmena galtzea eragin dezake. Hori dela eta, ondorio hori arintzeko moduari buruzko eztabaida hasi da, enpresen lehiakortasunari eragin gabe.
Hala ere, Antonio Garamendi patronalak “zuhurtzia” eskatu zuen KPIri lotutako soldaten igoera bat aztertzerakoan, eta azpimarratu zuen soldatak igotzeko beharrezkoa dela enpresek salmentak handitzea eta enplegua sortzea. Bestalde, CCOOk eta UGTk soldata-igoeren alde egin zuten, “Bai ala bai”, KPIaren datua edo BPGaren bilakaera alde batera utzita, eta prezioak elikatzen dituen faktorea izatea errefusatu zuten.
Gobernu zentralaren aldetik, Yolanda Díaz bigarren presidenteorde eta Lan ministroak esan zuen KPIaren igoera “koiunturala” dela, eta neurriak zuhurtziaz hartzearen alde agertu zen, nahiz eta onartu zuen prezioen igoerak “kalteak” eragiten dizkiela enpresei zein langileei. Espainiako Exekutiboko alderdiek negoziazio kolektiboko prezioen egungo eferbeszentzia bereizteko interesa ikusten dute.
Era berean, Felipe Sicilia PSOEko bozeramailea ziur agertu zen Kontsumorako Prezioen Indizearen (KPI) igoera, dagoeneko maximo historikoetan dagoena, “Iragankorra” izango dela, “Aditu guztiek” dioten bezala, eta, horregatik, orain zentzuzkoena “itxarotea” eta egoeraren azterketa “lasai eta sakona” egitea dela, bilakaera nolakoa den ikusteko.
Hala ere, buruzagi sozialistak ziurtatu zuen Gobernua “sentibera” dela Espainiako familien egoerarekin, eta beharrezko “neurriak” hartuko dituela “bizitzaren garestitzea ez nabaritzeko”, gehiago balitz. “Beste neurri batzuk baino lehen, egoeraren azterketa lasai eta sakona egin behar dugu, eta horrek prezioen igoerari eta pentsiodunen erosteko ahalmenaren galerari nola eragin diezaiokeen aztertu behar dugu. Zentzuzkoena itxarotea eta KPIaren bilakaera ikustea da “, esan du prentsaurreko batean.
“Egiturazko inflaziorik ez”, ikerlari baten esanetan
Zer gertatuko da hurrengo hilabeteetan? Prezioen igoera eta horrek familia-ekonomietan duen eragina jasoko al dira? “Nik nahiago dut nazioarteko erakundeetan fedea izan, eta banku zentralek diote oraingoz ez dagoela egiturazko inflazio arazorik”, defendatu zuen atzo Joaquin Maudos Valentziako Ikerketa Ekonomikoen Institutuko zuzendari ondokoak. Finantza Errealitatearen Behatokiaren (Orfin) aurkezpen batean egindako hitzaldian, “Akats” tzat jo zuen soldatak orain erregistratutako KPIaren arabera berrikustea.
“Aurreikuspenen arabera, inflazio-maila altua izango da gutxienez otsailera arte, orduan hasiko baita, ziurrenik, iazkoarekin alderatuta, tasak jaisten”, aurreikusi zuen Singular Bankeko errenta aldakorra aztertzeko zuzendariak, Nicolas Lópezek, Eferi egindako adierazpenetan. Lópezek gogorarazi zuen abendua ere hilabete “tradizionalki inflazionista” izan dela, eta hornidura-kate globaleko “botila-lepoak” eragiten duten faktoreen artean daudela gaineratu zuen. Javier Santacruz burtsako ikasketen institutuko (IEB) irakasleak Eferi nabarmendu zionez, azaroko KPIaren datuak erakusten du dagoeneko “eskalada moteltzen” ari dela, bi hamarren igo baita, eta moteltze hori elektrizitatearen prezioen jaitsierari egotzi dio, urriarekin alderatuta.
Santacruzek azaldu zuen erregaiak ere aurreko hilean baino “erritmo motelagoan” igotzen direla, eta elikagaien eta edarien kategorian, berriz, beste partida batzuk igo direla, batez ere.