Bankuek aspaldi utzi zioten finantza-sistemaren protagonista absolutuak izateari. Bitartekari berrien armada bat igaro da azken urteotan, finantza-aktiboen erdia inguru izatera iritsi arte, eta hori bultzatzeko erregulazio globala eta premiazkoa behar da, Nazioarteko Ordainketa Bankuak (BIS, ingelesezko sigletan) hiruhileko txostenean ohartarazi duenez.
Aktiboak, hedge fund-ak eta funtsen erretiratze masiboekiko sentikorrak diren eta likidezia-arazoak izan ditzaketen beste inbertsio-ibilgailu batzuk kudeatzen dituzte, baina baita kriptoaktiboen berotasunean sortutako bitartekaritza-plataformen unibertso osoa ere. Finantza-bitartekari sorta zabala, hasiera batean sistema eraginkorrago baina ezegonkorrago bihur dezaketenak, 2020ko martxoan pandemia lehertu zenean ikusi zen bezala. Aktore sare indartsua, merkatuan pisu handia duena eta banku zentralen politiketan ere eragina izan dezakeena, BISek ohartarazi duenez.
«Duela gutxi bonu subiranoen merkatuan izan den asaldurak erakusten du bankuez kanpoko finantza-bitartekariek eragina izan dezaketela moneta-politikaren inplementazioan», adierazi du txostenean Agustin Carstens BISeko zuzendari kudeatzaileak. – Finantza-egonkortasuna bermatzen dugunean, funtsezkoa da banku zentralen larrialdi-laguntzarekiko mendekotasuna murriztea. Bankukoak ez diren finantza-bitartekaritzak arautzeko ikuspegi sistemiko bat funtsezkoa da egiturazko urrakortasunak kudeatzeko, gaineratzen du dokumentuak, eta likidezia-mailei, batzuetan ezkutatuta egoteari, eragiten dieten arriskuak nabarmentzen ditu, Family office Archegosen kolapsoaren kasuan ikusi zen bezala, eta finantza-shockak ahokatzeko gaitasun txikiagoa dutela.
Izan ere, Carstensek ohartarazi duenez, bankuez kanpoko finantza-sektoreak diru-politika ekonomiari nola transmititzen zaion eta egunez egun nola inplementatzen den eragiten du, baita nola kalibratzen eta komunikatzen den ere. Inbertsio-industriak zorraren merkatuan sortzen dituen mugimenduek handitu egiten dituzte finantza-tentsioko uneak, 2020ko martxoan ikusi zen bezala. Berrikiago, BISek adierazten du inbertsio-industriak nola eragin duen AEBetako zor subiranoaren tasen kurban, mundu osoko aktiboen prezioetarako erreferentzia baita. Errepikatzen diren gorabehera horiek “status quo-a onartezina dela iradokitzen dute”, eta, horregatik, finantza-bitartekari horien erregulazioan funtsezko doikuntzak egin behar direla gaineratu du Carstensek. Bere txostenak, azken batean, 2008ko krisiaren ondoren bankuen gainean sortu zirenekin konparatzeko moduko kontrolak ezartzearen alde egiten du. – Erreforma haiek bankuak indartu eta haien eragin sistemikoa murriztu zuten, Carstensen arabera.
Krisi berriei aurrea hartzeko neurriak
BISen ohartarazpena, beraz, krisi berriei aurrea hartzeko beharrezkoak diren babes-mekanismoak sortzera bideratzen da. Claudio Borio ekonomialari buruak Reuters agentziari egindako adierazpenetan azaldu duenez, arriskuak modu oldarkorrean hartu ondoren, palanka-efektua areagotu egin da. Pentsa daiteke merkatuak likidoak direla, baina ez dira likidoak izango estres-egoera batean. Hori garai onetan koltxoiak sortuz konpon daiteke – Kaudimenerako kapitala edo likidazioa –, garai txarrak iristen direnean maniobratzeko tarte handiagoa izateko.
Merkatuko eragileak gehiago arautzeko egiten duen deian, BISak bereziki aipatzen ditu finantza deszentralizatuak, horietan oinarritzen baita kriptoaktiboak dituen eragiketa. Plataforma horiek finantza tradizionalen desabantailekin amaituko dutela hitzeman dutela kritikatu du, kostu handiagoak eta abiadura txikiagoak dituztelako. Baina BISek ohartarazten du finantzen deszentralizazioaren promesa hori ilusiozkoa dela, gobernantza zentralizatuaren ezinbesteko beharra eta blockchainaren mekanismoek boterea kontzentratzeko duten joera direla eta. Erakundeak ziurtatu du, gainera, ordainketa-plataforma horien kalteberatasuna larria dela, palanka-efektu handia dutelako eta likidezia-desorekak dituztelako.