Euskadin telelanak nabarmen egin du gora iazko bigarren hiruhilekoan, koronabirusaren pandemiaren ondorioz ezarritako konfinamenduaren ondorioz, eta ehuneko zenbait puntu egin du atzera, behin egoera normalduz joan denean; hala ere, EAE lehen zazpi autonomia erkidegoen artean dago, urruneko lan-maila altuenekin.
Biztanleria Aktiboaren azken Inkestaren arabera (Biztanleria Aktiboaren Inkesta), ekitaldi honetako hirugarren hiruhilekoari dagokiona, 92.400 euskal herritarrek etxetik egiten dute lan, bai noizean behin, bai lanegunen erdietan baino gehiagotan, hau da, Euskadiko biztanleria landunaren % 9,8an.
2020ko bigarren seihilekoan, establezimendu asko alarma-egoeran itxita zeudenean, ehunekoa % 12,6koa zen. Zifra hori bera da gaur egun Estatuan erregistratzen den batez bestekoa, EAEkoa baino bi puntu handiagoa.
Espainiako batez bestekoa handitu egiten da sistema hori gehien indartu duten lurraldeetan, hobeto moldatzen delako jarduera-sektoreetara. Adibidez, Madrilen, telelana egiten duten pertsonen kopurua % 22ra igotzen da, konpainia askok egoitza nagusia erkidego horretan dutelako, fabriketako produkzioarekin baino bulegoekin lotutako jarduera batekin.
Gauza bera gertatzen da Katalunian, urruneko enplegatuak ia % 15 baitira. Ondoren, Valentziako Erkidegoa eta Galizia ( % 11,7), Asturias ( % 10,4) eta Balear Uharteak ( % 10,3) daude. Horien atzetik Euskadi dago, aipatutako % 9,8arekin.
Enplegatuek beren lana etxebizitza partikularrean egiteko maiztasunari buruz HHEk planteatzen dituen galderen arabera, enpresek eredu hibridoa aplikatzen dute, lanaldi presentziala eta urrutikoa konbinatzen dituena.
Euskadin, gehiago dira lan-jardueraren zati handi bat etxetik egiten duten langileak, 47.300 pertsona guztira, beren lanaldia lanpostuan duten presentziaren eta urrutiko jardueraren artean banatzea erabakitzen dutenak baino, 45.100 pertsonara iritsi arte.
Pandemiaren hasieran, telelana landun guztien % 12,6ra iritsi zen EAEn, eta % 19ra Estatuko batez bestekoan. Alde hori laburtu egin da urtebete geroago, baina distantzia pixka bat mantendu da, industrian oinarritutako euskal eredu ekonomikoa dela eta; izan ere, eredu horrek eskatzen du langileak lantokira joatea kate-ekoizpenetarako.
Urrutiko lan-mailak behera egin du
Pandemiaren urte eta erdi honetan telelanaren bilakaerak aldaketak izan ditu. 2020ko bigarren hiruhilekoan, konfinamendu betean, urrutiko lan-maila handienak lortu ziren arren, ondoren gorabeherak izan dira.
Telelanaren tasa Euskadin bat-batean jaitsi zen iazko bigarren eta hirugarren hiruhilekoen artean, % 12,6tik % 7,6ra, eta 2020ko hirugarren hiruhilekoan jaisten jarraitu zuen, baina ez hain nabarmen, % 5,4ra arte. Hala ere, urtearen azken tartean, ehunekoa % 6,8ra igo zen, eta horrek txertoa berehala iritsi aurreko uneetan kutsatzeko beldurrari erantzun diezaioke.
Nolanahi ere, telelanak ez du hasiera batean espero zen ezarpena izan, besteak beste, etxebizitzak ez direlako egokitu, espazio fisiko egokirik ez dutelako eta beharrezko tresnak ez dituztelako.
Gainera, sindikatuek eta erakundeek hitzarmen kolektibo eta enpresa-hitzarmen askotan negoziatu behar dute beren mekanismoa; eta oraindik ere enpresa-kultura ez dago ohituta langileak distantziatik gidatzen. Arrazoi horiekin batera, higiezinen inguruneetako zibersegurtasuna da konpainien beste kezketako bat.
Telelana geratzeko etorri zen, baina oraindik gai batzuk konpontzeke daude, eredu ekonomikoengatik erkidegoen arteko ezarpen desberdinarekin.
Hilabete horien ostean, enpresek eta plantillek telelanaren abantailak aurkitu dituzte, hala nola malgutasuna, bidaietan aurreztea eta etxetik lantokira aldatzea, iraunkortasuna eta denboraren antolaketa hobetzeko. Eragozpenen artean, soldatapekoen arteko eten digitala sustatzen du, beheragoko kategoriako eta ordainsari txikiagoko lanpostuak modalitate horretatik kanpo geratzen baitira; etxeak oraindik ez daude sistema hori hartzeko prestatuta; hiperkonexio-arriskua dago, eta langileek haien arteko gizarte-harremana galtzen dute, batzuetan errendimendua lortzeko beharrezkoa dena.