Ekoizpen kostuek eta brexit-ak haragiaren prezioa igo dute Nafarroan, Landa Garapen eta Ingurumen Departamentuko Merkaturatze Kateko Asteko Prezioen datuen arabera. Abeltzaintza-sektoreak bere produktuengatik jasotzen duen balioa % 5 eta % 51 artean handitu du haragi-motaren arabera azken urtean, eta kontsumitzaileak, % 5,3 eta % 32 artean.
Hala ere, Luis Zuazu Nafarroako Harakinen Gremioko presidenteak gogorarazi duenez, “Haragien prezioak egonkor mantendu ziren garai batetik dator”, eta “azken 15 urteetan ia ez ziren garestitu”.
Egungo egoeran, ekoizpen-kostuek, pentsuaren eta argiaren prezioaren igoerak adibidez, joera hori gertatzea eragin dute.
Fermin Gorraizek, EHNEko presidenteak, bere kasuan “bazkagatik hilero 2.500 euro gehiago” ordaindu behar dituela adierazi du, haragitarako behi-aziendak elikatzeko. Hala ere, aitortu du txahalaren prezioa jatorrian igota pentsuaren fakturaren hazkundearen zati bat “konpentsatu” dezakeela. “Ez gaude suziriak botatzeko, baina iaz baino hobeto gaude. Pentsuagatik 30.000 euro gehiago ordaintzen badut urtean; txahalagatik 24.000 eta 26.000 euro artean “, kalkulatu du.
Felix Bariain UAGNko presidenteak berretsi du ez dela nahikoa izan jatorrizko prezioa igotzea ekoizpen-kostuak estaltzeko, eta ez dagoela korrelaziorik abeltzainak jasotzen duenaren eta azken kontsumitzaileak ordaindu behar duenaren artean.
25 ETA 30 KILO BITARTEKO ARKUMEAK
Baina arrazoi horrek ez ezik, erosketa-saskia garestitu ere egin da herritarrentzat. 2020an pandemiak eragindako neurri murriztaileek ostalaritza ixtea eragin zuten, eta horrekin batera abeltzainek beren produktua merkaturatzeko duten zailtasuna. Ziurgabetasun horren eta ekoizpen-kostuen igoeraren aurrean, abeltzainek bildots gutxiago haztea erabaki zuten, errentagarritasuna arriskuan ez jartzeko 2021ean. Horrek ere haragi horren prezioaren igoera ekarri du.
Gainera, erabaki politikoak hartu izanak, hala nola Erresuma Batua Europar Batasunetik ateratzeak, eragina izan du herrialdeen arteko elikagaien esportazioetan eta inportazioetan. “Alemaniak bildots gehiago eskatzen du merkatu nazionaletik brexit-aren ondoren, lehen batez ere Uharteez hornitzen baitzen”, azaldu du Fermin Gorraizek.
Bezero germaniarrak 25 eta 30 kilo arteko bildotsak nahiago ditu; aldiz, kontsumitzaile nafarrak eta beste autonomia erkidego batzuetakoek txikiagoa aukeratzen dute, 12 eta 14 kilo artekoa. Hori dela eta, Foru Komunitateko eta beste eskualde batzuetako abeltzaintza-sektoreak bildots gehiago eta tamaina handiagokoak esportaziora bideratu dituenez, esne-arkumearen prezioa % 32 igo da kontsumitzailearentzat azken urtean, kiloko 13,34 eurotik kiloko 17,67 eurora igaro baita, txosten honen arabera.
Luis Zuazu Nafarroako Harakinen Elkarteko presidentea bat dator azterketa horretan, eta gaineratu du “arkumearen balioa duela hiru hilabete hasi zela garestitzen”.
Adierazpen Geografiko Babestua (AGB) duen esne-bildotsarengatik bezeroak ordaintzen duen prezioa % 28 hazi da; bildots txernaskoa, % 17; eta bildots txekorra AGBarekin, % 10.
AZPIZUNA, LUXUA
Zuazuk, halaber, ohartarazi du aurten azpizuna urria izan daitekeela Eguberrietako jaietarako, gutxiago hazi delako eta prezioan, eta tokiko ekoizpenak ezin duelako eskari guztia hartu. EHNE eta UAGN bat datoz iragarpen horrekin. Hala ere, arazo puntuala izango da, Gorraizek eta Bariainek gogoratzen duten bezala, “Azpizuna hurrengo jaietan kontsumitzeko plater tipikoa da, eta urte osoan ez da hainbeste erosten”.
Bitartekariek azpizuna izozten dute, baina aurten ezin izan dute beste kanpainetako erritmo berean egin, “Ez delako hainbeste inportatu”, zehaztu du Gorraizek. Zuazuk ohartarazten du: “Abenduaren 22ra arte itxaroten duen pertsonak azpizuna enkargatuko du, eta ziurrenik ezingo du Gabon hauetan dastatu”. Gorraizek gaineratu du “txuleta gutxiago” dagoela. Horrela, helmugako txahalaren prezioa % 6,9 hazi da, eta AGBrena, % 5,3.
GAINERAKO BARIETATEAK
Kontsumitzailearen poltsikorako, gainerako haragien (txerria, oilaskoa eta untxia) balioa % 6,6, % 5,3 eta % 0,7 igo da, hurrenez hurren. Hala eta guztiz ere, Zuazuk ez du kontsumitzailearen portaera ezberdina sumatu harategira joatean. Iruñearen kasuan ere, % 30eko deskontu-bonuak baliatu dituzte beren erosketetarako.
GARZONEKIN IKA-MIKAK DIRAU
Foru Komunitateko abeltzainek tokiko haragia kontsumitzera bultzatzen dute, horrekin “abeltzaintza estentsiboa” mantentzen laguntzen baita, Bariainek berretsi duenez. “Ezin dugu onartu argiztatutako ministroren batek gure sektoreari ingurumenaren arazo globala leporatzea”, adierazi du UAGNko presidenteak, Alberto Garzón Kontsumoko arduradunari erreferentzia eginez. Gorraizek beste elikagai mota batzuk egiten dituzten eta zirkuitu laburretan saltzen dituzten ekoizleei ere balioa ematen die, Erronkariko gaztari eta Idiazabali, esaterako. “Lehen sektoreak aprobetxatu behar dituen nitxoak dira”, ondorioztatu du.