Sindikatuek Maiatzaren Lehenean hartu zituzten berriro kaleak, puntu askotan bat egin zuten mezuekin. Beste behin ere, langileen soldatak igotzea eta lanaldia murriztea, sistema publikoa eta zaintza-sistema indartzea, enpresen onurak banatzea eta etxebizitza-politikak aldatzea eskatu dute. Palestina eta munduko egoera geopolitikoa ere oso presente egon ziren buruzagi sindikalen mezuetan. Buruzagi horiek elkartasuna adierazi zioten Palestinako herriaren askapenaren aldeko borrokari, eta gero eta gerrazaleagoa den politika baten aurrean Europan norabide aldaketa bat eskatu zuten, “gastu militar handiagoa eta gastu soziala murriztea” adierazten duena.
Bat etorri arren, sindikatuak, beste behin ere, bereizita atera dira. UGTk eta CCOOk manifestazio bateratua egin dute Bilboko Kale Nagusian, Enplegu osoaren alde: lanaldi txikiagoa, soldata hobeak. Egoera bera, baina ordu erdi geroago, ELAk aukeratu du, eta Mitxel Lakuntza idazkari nagusiak “konkistak” lortzeko konfrontazio estrategia defendatu du. “Norgehiagoka beharrezkoa da, ezinbestekoa da, jendearen kontura aberasten diren botere ekonomikoen pribilegioei aurre egiteko”, adierazi du.
LAB sindikatua 50. urteurrena ospatzen ari da aurten, eta “mobilizazio bakarra eta berezia” antolatu du Iruñean. Manifestazioari ekin aurretik, Garbiñe Aranburu idazkari nagusiak egungo aldarrikapen nagusiak aipatu ditu: “Sistema kapitalista, heteropatriarkal eta kolonial batetik, bizitzak erdigunean jarriko dituen eredu batera igarotzea beharrezkoa da”. Halaber, lantokietan, asteko 30 orduko lanaldiaren alde edo zaintza-baimenen alde borrokatzen jarraitzeko eskatu du; kaleetan, pentsiodunekin eta mugimendu feministarekin, espekulazioari aurre eginez eta zerbitzu publikoak defendatuz, eta erakundeetan, politika publikoak langileen zerbitzura jartzeko eta zaintza, osasun eta hezkuntzako sistema publiko komunitarioak garatzeko.
Bizitzaren garestitzea
Pandemiak, Ukrainako gerrak eta inflazioak markatu dituzte azken lau urteak Euskadin, lan-gatazka handiko egoera, eta sektore pribatuan murriztu egin dira hitzarmenak sinatu ahala, hala nola Bizkaiko eta Gipuzkoako metalgintzakoak, Michelinekoak eta Mercedesekoak.
Aurten, maiatzaren Lehena sektore pribatuko negoziazio kolektiboan izandako aurrerapenek markatutako une batean ospatu da (iaz langileen % 63,8rekin itxi zen, bere hitzarmen eguneratuekin), non sindikatuek soldaten igoerak eskatzen jarraitzen duten erosteko ahalmenaren galerak saihesteko eta lanaldi-murrizketan aurrera egiteko. Izan ere, gogora ekarri dutenez, energiaren prezioak igo egin dira, hipoteken kuotak igo egin dira eta elikagaien inflazioa % 30 igo da azken hiru urteetan.
“Oso gaur egungoak diren bi errealitateri aurre egiten diegu, aberastasunaren banaketa gero eta bidegabeagoa eta langileen bizi eta lan baldintzen okertzea. Alde batetik, botere ekonomikoak irabaziak areagotzen ditu etengabe: IBEX 35en bakarrik 59.400 milioi izan ziren 2023an; 14.120 milioi euro EAEn kotizatutako enpresen artean. Bestalde, jende gehienaren bizi-baldintzek okerrera egitea dago. Lotura zuzena dago enpresa handien eta bankuen mozkinen hazkundearen eta gehienentzat bizitza garestitzearen artean”, salatu du Lakuntzak.
Era berean, eremu publikoan, sindikatuek salatu dute Administrazioak ez duela negoziatzeko borondaterik arazo nagusiei aurre egiteko; besteak beste, behin-behinekotasun handiari aurre egiteko. “Gatazkak irekita jarraitzen du; zerbitzu publikoetan inbertsioak gora egin behar duelako”, ohartarazi du ELAko idazkari nagusiak. “Arlo publikoaren aldeko apustua egin behar da, eta hori inbertsio publikoa handitzetik hasten da, zerbitzuak eta lan-baldintzak hobetzeko baliabide gehiago jarriz. Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan sektore publikoan grebak deitzetik gatoz. Zergatik? Europako gertaerarik handiena dugulako, eta erosteko ahalmenaren galera % 20koa delako azken hamarkadan”, zehaztu du.
UGTk eta CCOOk elkarrizketa soziala defendatu dute (Eusko Jaurlaritzarekin eta patronalarekin batera elkarrizketa soziala osatzen duten sindikatu bakarrak dira), baina greba “eskubide historikoak bezain konstituzionala” eta langileek beren eskubideak defendatzeko duten “tresna bakarra” dela gogorarazi dute. “Aurten soldata hobeak, lanaldi txikiagoa eta erabateko enplegua lortzeko lanean jarraituko dugu”, adierazi du Raul Arza UGT-Euskadiko idazkari nagusiak. “Lanaldia murrizteko unea iritsi da”, herritar guztiek lana eta bizitza pertsonala uztartzeko denbora izan dezaten, gaineratu du.
Europako belizismoa
Loli Garcia Euskadiko CCOOko idazkari nagusiak adierazi duenez, “enplegu osoaren aldeko apustu irmoa egiteko unea da”. “Hori izan behar da, eta ez beste bat, Eusko Jaurlaritza berriak planteatu behar duen lehentasunezko helburua. Ezin da autokonplazentziazko irakurketarik egin langabezia-tasekin, nahi ez den lanaldi partzialeko kontratazioarekin edo jarduera-tasa hobeagoekin”, azpimarratu du.
Garciak datozen Europako hauteskundeen garrantzia azpimarratu nahi izan du, “inboluzioaren, austerizidioaren politiketara itzultzearen eta eskuin muturraren aurrerapenaren aurrean, Europako proiektua, babes sozialeko sistema eta EBk ordezkatu behar duen askatasun espazioa hankaz gora jar ditzakeelako”. “Herritarrei eta herrialde honetako langile guztiei dei egiten diegu parte-hartze masiboa izan dezaten eta aukera aurrerakoi eta europazaleei botoa eman diezaieten, gerra-eskaladen alde egiten ez badute”, ohartarazi du.
Sindikatuek alde batera utzi nahi izan ez duten beste puntu bat laneko ezbehar-tasarena izan da. Aranburuk gogorarazi duenez, “langileek gaixotzen eta lanean hiltzen jarraitzen dute, eta beharrezkoa da patronalaren zigorgabetasunari aurre egitea”. Ildo beretik, Lakuntzak esan du “heriotza horien atzean (400 urtero Euskal Herrian) errudunak eta erantzuleak” daudela.