Ikerbasquek 2023an lortu zuen Euskadira 45.437.886 euroko funtsak erakartzea, hau da, 2022an baino 5 milioi euro gehiago. 2007az geroztik, 380 milioi euro ekartzea lortu dute EAEra.
Fernando Cossío Ikerbasqueko zuzendari zientifikoak eta Alfonso Morais Unibertsitate eta Ikerketa sailburuordeak, Ikerbasqueko bi ikertzailerekin batera, Zientziarako Euskal Fundazioaren 2023ko balantzea aurkeztu dute.
2023. urtearen amaieran, Ikerbasquek 191 ikertzaile zituen, ikerketa-ibilbide zabala eta lidergo-gaitasuna zutenak; 106 ikertzaile gazterekin goi-mailako gazte-harrobia sustatu nahi da, eta 76 Research Associate, aurreko biak osatzen dituen kategoria, ikerketa-karreraren etapa guztiak bete nahi dituena.
Urtean zehar, ikertzaile horiek 1.530 artikulu bildu zituzten indexatutako argitalpenetan, hau da, nazioarteko kualifikazio handiko argitalpen-hedabideetan, hau da, aurreko urtean baino % 6 gehiago.
Kanpo-finantzaketa izan zuten 1.222 proiekturen gainean (aurreko urtean baino 164 proiektu gehiago), 23k Europako Ikerketa Kontseiluaren finantzaketa izan zuten, eta iazko urtearen amaieran 1.639 pertsonak lan egiten zuten ikertzaile horiek gidatutako taldeetan.
Era berean, ikertzaileek 37 spin-off ekimenen sorreran parte hartu dute. Ekimen horiek beren jarduera prozesu, produktu edo zerbitzu berrien ustiapenean oinarritzen dute, ezagutzatik eta ikerketetan lortutako emaitzetatik abiatuta.
Ikerbasquek Euskal Autonomia Erkidegoko unibertsitateetan eta I+G zentroetan lan egiteko mundu osoan bereganatu dituen pertsonak 35 herrialdetakoak dira, eta gehienak gizonezkoak dira (gizonen % 71 eta emakumeen % 29).
Jakintza-arloak
Jakintza-arloari dagokionez, % 46 zientzia esperimentaletako espezialistak dira, eta % 25 medikuntza-zientzietakoak. % 15 ingeniaritzan adituak dira, eta % 14, berriz, gizarte-zientzietan eta giza zientzietan.
Ikerbasqueko ikertzaileek aurkezpenean nabarmendu dutenez, “mundu mailan ospe handiena duten” zentroetatik datoz, hala nola MITetik, Harvard Unibertsitatetik, Oxfordetik, Stanfordetik, CNRStik edo Max Plancketik.
Ikerbasquek adierazi duenez, gainera, 2023an lortutako emaitzek “Euskadi zientzian Europako erreferente gisa kokatzen dela baieztatzen dute”. “Dagoeneko nazioarte mailan ikerketa aurreratua duen eskualde gisa aitortuak gara, nazioarteko euskal ikerketa-taldeekin eta nazioarteko mailako ikerketa bat garatzeko baldintza egokiak dauden eskualde gisa”, azpimarratu dute.
Adierazi dutenez, 2023an Europako Batzordeak Ikerbasqueko ikertzaileak erakartzeko programa aukeratu zuen “garapen zientifikorako Europako ekimenik onenetakoa” izateko. Orain arte, Ikerbasqueren programek 28 milioi euro lortu dituzte Europako
Lanak
Ikerbasqueko ikertzaileek egindako lanen eta azken urtean egindako argitalpen nabarmenen artean, maila globaleko ikerketa bat nabarmentzen da, hiriak ez baitira naturan oinarritutako irtenbideek eskaintzen duten potentzial guztia aprobetxatzen ari. Marta Olazabalek eta Unai Pascualek, Ikerbasqueko ikertzaileek, azterlan horretan harrtu zuten parte, eta Nature Sustainability aldizkarian argitaratu zen.
Amaia Arranz Achucarro Ikerbasqueko ikertzaileak nazioarteko ikerketa batean hartu zuen parte. Ikerbasquek Alzheimer gaixotasunean neuronak hiltzeko mekanismo bat erakusten du, terapia edo botika berriei ateak ireki diezazkiekeena. Ikerketa Science aldizkarian argitaratu zen.
Bestalde, “Balkanetako antzinako genomak” ikerketak agerian uzten du eslaviar Europa nola sortu zen. Iñigo Olalde Euskal Herriko Unibertsitateko ikertzaileak gidatu zuen, Biologia Ebolutiboko Institutuarekin eta Harvardeko Unibertsitatearekin batera, Balkanetako penintsulako lehen milurtekoaren historia genomikoa lehen aldiz berreraiki duen ikerketa hau, Cell aldizkarian argitaratua.
Beste lan aipagarri bat “Kaltzio karbonatoaren nanopartikula ultrapekeñoak aterosklerosiaren diagnostikoa hobetzeko” ikerketa da. Ikerketa horretan, CIC biomaGUNEko Jesús Jiménez Cabellok eta Susana Carregalek nanopartikulak diseinatu eta alderatu dituzte, aterosclerosian plakaren garapen-faseari buruzko informazioa emateko. Aurkikuntza horrek bularreko minbizirako estrategia terapeutiko berriak garatzea ekar dezake. Lan hau ACS Nano aldizkarian argitaratu zen.
Destinoko zentroa
Destinoei dagokienez, 126 ikertzaile Ikerbasque UPV/EHUri atxikita geratu dira. Gainerako 247 zentroak gainerako unibertsitateetan (Deustua eta Mondragon Unibertsitatea) eta Hezkuntza Sailaren mendeko bederatzi BERC (Basque Excellence Research Centre) ikerketa-zentroetan sartu dira.
Guztira, BERC hauek daude: Achucarro – Basque Center for Neuroscience; BCMaterials– Basque Center for Materials, Applications and Nanostructures; Polymat – Basque Center for Macromolecular Design & Engineering (Donostia); DIPC – Donostia International Physics Center; CFM-MPC Materials Physics Center (Donostia); Biofisika Institutua. Bizkaiko Basque Centre for Biophysics (Leioa); BC3 – Basque Centre for Climate Change; BCAM – Basque Center for Applied Mathematics (Bilbo); eta BCBL – Basque Center on Cognition, Brain and Language (Donostia).
Bederatzi zentro horiez eta aipatutako hiru unibertsitateez gain (UPV/EHU, Deustu eta Mondragon), Ikerbasquek kontratatutako ikertzaileen hartzaileen artean biomaGUNE Ikerketa Kooperatiboko Zentroak (biomaterialak), bioGUNE (biozientziak), energiGUNE (energia) eta nanoGUNE (nanozientziak) daude.
Honako hauek ere badaude: Bioaraba, Biobizkaia eta Biogipuzkoa osasun-ikerketako institutuak, Azti, Neiker, Tecnalia eta Tecnum (Nafarroako Unibertsitatea) ikerketa-zentroak, Globernance (pentsamendu politikoa ikertzeko eta zabaltzeko zentroa) eta IISL/IISJ (Oñatiko Soziologia Juridikoaren Nazioarteko Institutua). Guztira, EAEko 25 unibertsitatek eta ikerketa-zentrok nazioarteko ikertzaileak erakarri dituzte.