Orain da unea. Baby boom-aren belaunaldia, 1957 eta 1977 artean Espainian jaio zirenak, datorren urtean hasiko da erretiratzen. 7,7 milioi pertsona baino gehiago dira, populazio deformatuko piramide baten zatirik handiena, estuegia oinarrian, eta gaur egun 44 eta 64 urte bitarteko 150.000 nafar inguru hartzen dituena.
Erretiro-adinera iristea da Espainiako pentsio-sistemaren erronkarik handiena; izan ere, erretiro-adina legezko atzerapenaren ondorioz 2023tik aurrera hasiko da zehazten, eta gizarte-kotizazioengatiko diru-sarrera guztiak biltzen dituen kutxa bakarra da, erretiroa hartzen duten pertsona guztien artean banatzen duena. Eta duela hamarkada bat baino gehiago zenbaki gorrietan dagoela, erraz zuzenduko ez direnak. Nafarroan ere ez dago langabezia-tasa txikienetako bat duen lurraldeetako bat, baina baita biztanleria zertxobait zaharragoa duena ere.
2021eko irailera arte, Gizarte Segurantzak 1.120 milioi euro sartu zituen Gizarte Segurantzako kotizazioetan, iaz baino 80 milioi euro gehiago. Bitartean, 1.603 milioi euro ordaindu zituen erretiroko, alarguntzako, zurztasuneko, baliaezintasuneko eta senideen aldeko pentsioetan. Bi bihurgune oso bananduak, pandemiaren ondorioz are gehiago zabaldu zirenak eta adierazle argi batean islatzen direnak: nafarrek hautematen dutena baino ekarpen txikiagoa egiten diote sistemari.
Milioika lagunen etorrera konpentsatzeko, Gobernu zentralak gizarte-kotizazioak % 0,6 igotzea hitzartu du UGTrekin eta CCOOrekin. Igoera horrek hilean bi euro inguru kenduko dizkie langileei beren nominatik, eta 12 euro inguru handituko du (2.000 euroko soldatarentzat) langile baten hileko kostua enpresentzat.
“Argi dago hori ez dela nahikoa izango”, ohartarazi du Mikel Noval ELAko ikerketa zerbitzuko arduradunak, eta “Toledoko itunaren logika” haustea eskatu du, sistema gizarte-kotizazioen bidez finantzatzea ezartzen baitu. Sindikatuaren ustez, beharrezkoa da zergak erabiltzea, Espainiako Gobernuak, pentsioen itsulapikoa agortu ondoren, aparteko ekarpenak egin behar izan dituen zuloa estaltzeko.
Izan ere, Escrivá ministroak 2033an planteatutako 50.000 milioietara iristeko, aparteko ekarpen horiekin sortzen den funtsak % 7 inguruko urteko errentagarritasuna lortu beharko luke. Ia ezinezkoa da hori lortzea arrisku-aktiboetan inbertitzen ez bada.
Horrek guztiak adierazten du diru-sarreren eta gastuen arteko desfase hori mantendu egingo dela datozen urteetan ere. Bai demografiagatik, bai, batez ere, oso soldata apaleko enpleguak sortzen dituen lan-merkatuagatik, batez ere gazteenen artean.
Izan ere, 2021ean erretiroa hartzen duen pertsona batek urtean 21.680 euro inguruko batez besteko pentsioa jasotzen du, eta kopuru horretara ez dira iristen Nafarroan 30 urte baino gutxiago dituzten langile gehienak. 25 urtetik beherako pertsonen batez besteko soldata ez da 14.000 eurora iristen, eta 25 eta 34 urte bitartekoena, berriz, 22.000 euro ingurukoa da, batez beste.